Cmentarz ewangelicki - Skłudzewo

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

skludz.PNG

Opis cmentarza

las.png chronione.png rodowy.png
Położenie

Cmentarz położony w parku przydworskim ze wszystkich stron otoczony przez zieleń parkową. Parkiem i dworem administruje Fundacja Piękniejszego Świata.

Podstawowe informacje
Data założenia 1873 (rodowy), od 1904 ewangelicki o charakterze komunalnym
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Rzęczkowo (od 1897), Ostromecko (1855-1897), Górsk (przed 1855)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,11 ha
Nr działki 56/2
Kształt zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek 1873
Istniejąca dokumentacja APE Malbork, sygn. 9/59/0/1914, Die Anlegung eines Begräbnisplatzes in Hohenhausen, 1904-1909
Zagrożenia śmieci, dewastacja
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945, ?
Roślinność
Drzewa dąb, klon, grab, …
Krzewy
Inne barwinek, bluszcz, paproć, pokrzywa…

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny. Aleja zatarta

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 9 I poł. XX w. lastryko, beton -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Postumenty TAK 4 1873, I poł. XX w. lastryko, beton, granit -
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE 12 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Na cmentarzu spoczywa żona Emma Brauer z domu Chopard, żona właściciela majątku Skłudzewo Carla Brauera z Bremy.

Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2015;


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2015

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Skłudzewie

Historia

W świetle dokumentów pisanych Skłudzewo po raz pierwszy występuje w 1409 roku. Leżało wówczas w państwie Zakonu Krzyżackiego na terenie prokuratorii bierzgłowskiej i było własnością rycerską. Pierwszymi właścicielami byli dwaj rycerze ziemi chełmińskiej bracia Hanos i Dytrych. Niewykluczone, że ich siedzibą było grodzisko znajdujące się na południowo wschodnim krańcu skarpy parku. W czasach rzeczpospolitej szlacheckiej majątek miał wielu właścicieli. Posiadali go: Dorpowscy (1515), Przyłubscy (1523), któ©zy odstąpili swoją połowę Michaelowi Kranichowi von Postnikowi, który z kolei w 1533 sprzedał ją Dorpowskim, mieszczanie toruńscy Ambaratowscy i Zachariasze sprzedali w 1558 część wsi Głuchowskiemu, który potem sprzedał to znów Dorpowskim. Ta rodzina w 1604 albo wg Praetoriusa już w 1577 sprzedała majątek miastu Toruń. Jako własność miasta notowane jest do 1616 gdy miasto zamieniło się z Walerym Bystramem oddając Skłudzewo za Rychnowo, Orzechowo i Borówno. Następne dokumenty z 1620 mówią, że Skłudzewo należy do Eufrozyny Krokowskiej, żon y sędziego ziemskiego z Pucka. Ten wydzierżawia, a potem ostatecznie sprzedaje wieś Dorpowskim, którzy są obecni od 1627 do 1736. W tym roku kupują je Browińscy. Na drodze koligacji rodzinnych Skłudzewo znajdowało się w 1782 w posiadaniu Chrząstowskich, a ci sprzedali je Kalksteinom. Następni właściciele to: prezes sądu dworskiego Heinrich Wilhvon Kleist (od 1792), Samuel Friedrich Wolff (od 1802), syn Johann August Wolff (od 1831), wdowa po nim, Augusta Wolff (od 1849), Julius Freitag (od 1855), baron Louis von Luttwitz (od 1858), Karl Konig (od 1861). W 1863 nabywa je na drodze subhasty August Brauer z Bremy. Stawia nowy dwór w stylu neogotyckim (1864), który ma być podarkiem dla żony Emmy Chopard z Francji. Według relacji żona zginęła w wieku 33 lat w wyniku upadku z konia. Została pochowana w przydworskim parku. Tragiczne wydarzenia spowodowały, że August Brauer nie zamierzał już wracać do Skłudzewa. W 1875 żeni się ponownie i spędza czas w Bremie. Pamiętać należy, że ze zmarłą pierwszą żoną ma syna Ludolfa Augusta Brauera (1865-1951), znanego lekarza. W 1884 majątek trafia w ręce Heinricha Salomona z Berlina, w 1893 obejmuje go wdowa po nim Fryderyka. Kolejny etap historii Skłudzewa związany jest z pruską komisją osadniczą, która wykupuje majątek w 1901 roku. W 1904 ziemia była już rozparcelowana, a nowi koloniści budowali swoje domy. Przedtem, jeszcze w 1885 ewangelicy stanowili 24% mieszkańców, w 1905 było ich 97%. Spadła nieznacznie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości - 91% w 1921. Istnieje pewna nieścisłość w personaliach właściciela dworu w latach 20. XX w. W 1923 był to Robert Strehlau i tak samo napisano w księdze adresowej Polski z 1928. Tymczasem w księdze telefonicznej z 1926 figuruje Jerzy Morzkowski, tak jak w 1929. Nic nie wiadomo nam co działo się w latach 30. XX w. W czasie II wojny dwór był siedzibą szkoleniową dla Hitlerjugend. Polscy mieszkańcy zostali wysiedleni, a na ich miejsce sprowadzono Niemców ze Śląska i Wołynia.
Protestanci przynależeli do powołanej w 1897 parafii w Rzęczkowie, przedtem do parafii w Ostromecku.

Ludzie

Księga adresowa z 1908 r. zawiera następujące nazwiska: Bettin (osadnik), Diethelm (dzierżawca mleczarni), Dulge (osadnik), Fandrich (osadnik), Freder (murarz), Friedrich (osadnik), Geide (mistrz szewski), Giese (osadnik), Haupt (osadnik), Heidelberger (właściciel majątku), Henschke (osadnik), Hinz (osadnik), Janke (osadnik), Kelm (osadnik), Klug (osadnik), Knorr (osadnik), Konig (osadnik), Kruger (osadnik), Liebe (nauczyciel), Lux (osadnik), Marquardt (murarz), Mielke (gospodarz), Nickel (osadnik), Paetzhold (osadnik), Pankratz (właściciel młóckarni parowej), Prill (osadnik), Radonz (osadnik), Reinhardt (osadnik), Rosin (osadnik), Ruback (osadnik), Schendel (osadnik), Schmidtke (osadnik), Schopke (osadnik), Schreiber (diakonisa), Steinke (osadnik), Strobel (gościniec), Timmreck (osadnik), Zabel (osadnik)

Spis strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Czerwiński, Hofmeister, Karłowski, Klingspohn, Kowalski, Prusiecki, Radonz, Rebell, Renz, Rischewski, Scherer, Ulatowwski, Uliczek, Zeisler, Zielinski

Nauczyciel w 1925: Jan Szedler

Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Robert Strehlau (właściciel majątku), Geide (szewc), Kisielewski (wyszynk trunków), Pankratz (kowal)

Księga adresowa z 1941: Geide (szewc), Kisielewski (gościniec, sklep), Pankratz (kowal),


Bibliografia:

  1. 2876 Birglau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1909. comp.jpg
  2. Adressbuch für Thorn. Stadt und Land 1908, Thorn, 1908. comp.jpg
  3. APE Malbork, sygn. 9/59/0/1914, Die Anlegung eines Begräbnisplatzes in Hohenhausen, 1904-1909.
  4. F. Calsow, General-Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer in Norddeutschland, T. IV Westpreussen, Berlin, 1872, s. 60. comp.jpg
  5. Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 95. comp.jpg
  6. I. Enß, Erinnerungen, http://thorn-wpr.de/fqEI1978.htm
  7. Gemeindelexikon für die Provinz Westpreussen : auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1905 und anderer amtlicher Quellen, 1908, s. 140. comp.jpg
  8. Gothaisches genealogisches Taschenbuch der freiherrlichen Häuser auf das Jahr 1860, 1859, s. 514. comp.jpg
  9. Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, 1880, 116. comp.jpg
  10. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 482-484. comp.jpg
  11. Kalendarz nauczycielski na rok 1925, Tuchola, 1924, s. 64. comp.jpg
  12. Książka adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów wojew. pomorskiego, Toruń, 1923, s. 402-403. comp.jpg
  13. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1211. comp.jpg
  14. Księga adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów województwa pomorskiego, Toruń, 1929, s. 602-603. comp.jpg
  15. H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900, s. 297-300. comp.jpg
  16. Postęp z 16.10.1901, nr 238, s. 2. comp.jpg
  17. K. G. Praetorius, Tophographish-historisch-statistische Beschreibung der Stadt Thorn und ihres Gebietes : die Vorzeit und Gegenwart umfassend, Thorn : Gedruckt W. Th. Lohde, 1832, s. 309. comp.jpg
  18. K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 48. comp.jpg
  19. Skłudzewo na Heim@Thorn, http://www.thorn-wpr.de/fnho.htm
  20. Skłudzewo w intenetowym Słowniku Historyczno-Geograficznym Ziem Polskich w Średniowieczu, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=1784&q=sk%C5%82udzewo
  21. Skłudzewo w PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1522/Skludzewo/
  22. Skłudzewo - historia miejscowości na stronie sołectwa, http://skludzewo.eu/skludzewo-historia/
  23. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 56. comp.jpg
  24. Spis abonentów sieci telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Bydgoszczy, 1926, s. 173. comp.jpg
  25. O. Steinmann, Der Kreis Thorn. Statistische Beschreibung. Thorn 1866, s. 73, 74, 208, 222, 241, 288, 335. comp.jpg
  26. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. X, s. 680. comp.jpg
  27. F. Waubke, Bericht über die kirchlichen und sittlichen Zustände in dem Kirchenkreise Thorn, 1909, s. 6.
  28. Westpreussisches Güter-Adressbuch, Stettin: P. Niekammer, 1903, s. 176-177. comp.jpg
  29. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zławieś Wielka. Część I - Uwarunkowania, Warszawa: Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, 2007, s. 69.

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License