Cmentarz ewangelicki - Sokoligóra (Kolonia Lipnica)

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

m4pNE1k-DFa617D6fJH0usoWgZG1A5N2w5jytNpzsPi1amYgr8NLeuHPfhpD_DmG2esSV2svWa9BRNmR1Xw=w320

Opis cmentarza

polny.png
Położenie

Cmentarz położony przy drodze wojewódzkiej nr 534. Jadąc drogą krajową nr 15 od strony Torunia w kierunku Brodnicy dojeżdżamy do ronda w Lipnicy gdzie skręcamy w prawo (na Rypin). Po około 2,4 km, po lewej stronie, mamy cmentarz. Od zachodu graniczy z drogą, z pozostałych stron z gruntami uprawnymi.

Podstawowe informacje
Data założenia I dekada XX w. (1905-1909)
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Golub-Dobrzyń (Golub, od 1781)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,17ha
Nr działki 76
Kształt czworokąt zbliżony do trapezu
Najstarszy zachowany nagrobek pocz. XX w.
Istniejąca dokumentacja Karta cmentarza, oprac. H. Grecki, 1994; Karta cmentarza, oprac. B. Sądowski, 1987
Zagrożenia śmieci
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji -, -

Cmentarz leży na terenie wsi Sokoligóra położonej w gminie Golub-Dobrzyń jednak przed 1945 rokiem był to obszar Kolonii Lipnica, która obecnie wchodzi w skład gminy Dębowa Łąka. Założenie opisywanego cmentarza związane jest ze sprzedażą majątku Lipnica Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, a następnie jego parcelacją i sprowadzeniem kolonistów niemieckich.

Roślinność
Drzewa lipa, jesion, żywotnik, …
Krzewy trzmielina, lilak, porzeczka, …
Inne bluszcz

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ wewnętrzny czytelny - dwukwaterowy, układ zewnętrzny czytelny.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Grobowce NIE - - - -
Mogiły obmurowane z postumentem TAK 12 I poł. XX w. beton, lastryko w tym 1 stanowisko podwójne
Mogiły obmurowane TAK 6 I poł. XX w. lastryko -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Pola grobowe TAK 1 I poł. XX w. beton z 1 MO
w tym z krzyżem NIE - - - -
w tym z postumentem TAK 1 I poł. XX w. beton z 1 MO
w tym bez postumentu NIE - - - -
Postumenty TAK 4 I poł. XX w. beton, lastryko -
w tym klasyczne TAK 4 I poł. XX w. beton, lastryko -
w tym krzyże NIE - - - -
w tym obeliski NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Inne NIE - - - -
RAZEM 23 stanowiska
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy - - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Dane z 1994 roku mówią o 39 nagrobkach.
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.

Inskrypcje


Galeria zdjęć

fot. Grzegorz Becmer, 2019

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24

WUOZ Toruń, oprac. H. Grecki, 1994

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3

WUOZ Toruń, oprac. B. Sądowski, 1987

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Sokoligórze (Kolonii Lipnicy)

Historia

Sokoligóra była jedną z leśnych kolonii założonych w połowie XVIII wieku za czasów starosty golubskiego Stanisława Wessela. Często były to osady złożone z jednego gospodarstwa funkcjonujące w oparciu o prawo emfiteutyczne. Prócz Sokoligóry założono w okolicy: Zasokoligórę, Lisianki, Nadolszowymbłotem, Zaręczyznę, Poddylewo, Przylisianki, Owieczkowemjeziorem, Dorfowizna, Nadowieczkowemjeziorem, Zastaremstawem, Kaczmarkę, Czerwoną Karczmę. Pomiędzy 1835, a 1859 wymienione wyżej osady połączono w gminę wiejską o nazwie Sokoligóra. Jako ciekawostkę warto podać, że administracyjnie do Sokoligóry przyłączono w 1830 roku kolonię Pasieka, oddaloną o 5km. Dopiero w 1913 odłączono włączając do Podzamku Golubskiego.
W 1868 roku ewangelicy stanowili 40% populacji Sokoligóry. Spadła dwukrotnie jeszcze przed wybuchem I wojny światowej. Prócz ewangelików unijnych mieszkali tu także przedstawiciele innego odłamu protestantyzmu. Niewykluczone, że byli to baptyści. Ewangelicy należeli do parafii w Golubiu.
Podczas okupacji Niemcy wysiedlili Polaków, a z ich gospodarstw utworzono jeden wspólny majątek o wielkości ponad 100 ha.

Kolonia Lipnica pierwotnie był majątkiem lennym (lemaństwem) na prawie chełmińskim leżącym na terenie wsi Lipnica, który jeszcze w czasach krzyżackich został oddzielony od Lipnicy. W 1748 roku August III Sas nadał lemaństwo niejakiemu Tormańskiemu. Majątek został kupiony w 1804 przez Johanna Fischera. Jego potomkowie zbyli go nadleśniczemu Richterowi. Od lat 20. XIX wieku Lipnica znajdowała się w rękach Bulińskich. Z powodu ich zaangażowania w powstanie wielkopolskie z 1848 roku majątek został doprowadzony do ruiny. Ostatecznie w 1859 kupił Lipnicę na licytacji Georg Borchmann. Niemiecką nazwę Lindhof nadano w 1864 roku. Rodzina ta była właścicielami majątku aż do przynajmniej 1903 roku. Ponieważ nie sprawdzono w archiwaliach dokładnej daty sprzedaży Lipnicy Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej bazować można jedynie na spisach majątkowych. W 1906 roku Lipnica była już w posiadaniu komisji kolonizacyjnej zatem do sprzedaży dojść musiało w 1904 lub w 1905 roku. W 1909 roku doszło do przekształcenia administracyjnego dawnego obszaru dworskiego Lipnica w wieś Kolonia Lipnica. Można domniemywać, że procedura parcelacji i sprowadzenia kolonistów już była zakończona.
Zgodnie z danymi statystycznymi ewangelicy w Kolonii Lipnica stanowili w 1895 roku ok. 15% całkowitej populacji. W 1905 roku nieznacznie przeważali (52%) nad katolikami. Natomiast w 1910 roku 95% mieszkańców było ewangelikami. Niemal identyczny procent utrzymał się jeszcze w 1921 roku, na co wskazują dane pierwszego polskiego spisu powszechnego. Protestanci podlegali pod parafie ewangelicką w Golubiu. Po parcelacji we wsi funkcjonowała szkoła i mleczarnia.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej (Sokoligóra): Berg, Borowski, Bożejewicz, Dejewski, Gutkowski, Klimek, Kozłowski, Neske, Nowinski, Puszakowski, Sadlau, Skorzewski, Skrzyniecki, Storzewski, Strzyżewicz, Templin

Lista strat z I wojny światowej (Kolonia Lipnica): Behling, Dubbert, Frevert, Gernsel, Grabowski, Kaniewski, Lewandowski, Przyborski, Rolinski, Sindowski, Skórzewski

Księga adresowa z 1928 (Sokoligóra): Dąbrowski (nierogacizna), Wrzesiński (kowal)

Księga adresowa z 1928 (Kolonia Lipnica): Balicki (kowal), Jabłoński (nabiał), Kuszyński (kołodziej)


Bibliografia:

  1. 1433 Gollub, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1911 comp.jpg
  2. Gemeindelexikon die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln : auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen, Berlin 1912, s. 2-3 (Kolonia Lipnica), 4-5 (Sokoligóra). comp.jpg
  3. Gemeindelexikon für die Provinz Westpreussen : auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen / bearb. vom Königlichen statistishen Bureau, Berlin 1887, s. 108-109 (Sokoligóra), 110-111 (Kolonia Lipnica). comp.jpg
  4. Gemeindelexikon für die Provinz Westpreussen : auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 2. Dezember 1895 und anderer amtlicher Quellen, Berlin 1898, s. 105-105 (Sokoligóra), 106-107 (Kolonia Lipnica) comp.jpg
  5. J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 120 (Kolonia Lipnica), 211 (Sokoligóra). comp.jpg
  6. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg, 1890, s. 540. comp.jpg
  7. B. Heym, Geschichte des Kreises Briesen und seiner Ortschaften, 1902, s. 290-291 (Kolonia Lipnica), s. 369-370 (Sokoligóra). comp.jpg
  8. E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 184-185 (Kolonia Lipnica) i s. 190-191 (Sokoligóra - 4 przysiółki). comp.jpg
  9. Karta cmentarza, oprac. H. Grecki, 1994
  10. Karta cmentarza, oprac. B. Sądowski, 1987
  11. R. Kowalski, Gmina Golub-Dobrzyń. Historia, zabytki, krajobraz, 2010, s. 356-362.
  12. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1179, 1212. comp.jpg
  13. H. Plehn, Ortsgeschischte des Kreises Strasburg in Westpreussen, Königsberg, 1900, s. 56. comp.jpg
  14. Sokoligóra na starej stronie Gminy Golub-Dobrzyń, http://www.golub-dobrzyn.internetdsl.pl/articles.php?article_id=22
  15. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 110 (Sokoligóra); comp.jpg
  16. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. V, s. 271-272 (Kolonia Lipnica) comp.jpg i t. XI, s. 15 (Sokoligóra) comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License