Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na skraju lasu przy drodze wojewódzkiej nr 551, ok. 170 metrów za skrzyżowaniem z drogą prowadzącą do dawnego PGRu Sosnówka, w kierunku Ryńska. Na skraju zauważymy charakterystyczny pomnik upamiętniający śmierć strażaka. Tu obok krzaki cmentarne. Cmentarz sąsiaduje od południa (południowego zachodu) z DW 551, a z pozostałych stron z lasem.
Podstawowe informacje
| Data założenia | początek XX w. (przed 1905) |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Ryńsk (od 1898), Wąbrzeźno (1852-1898), przedtem Golub (1784-1852) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,08 ha |
| Nr działki | nie wydzielono, na terenie 3055/12 |
| Kształt | zbliżony do kwadratu |
| Najstarszy zachowany nagrobek | ? |
| Istniejąca dokumentacja | - |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja, likwidacja |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia | Bardzo prawdopodobne, że przed 1930, - |
Działka leży na terenie należącym do Lasów Państwowych, Nadleśnictwo Golub-Dobrzyń jednak nie jest zaznaczona jako cmentarz.
Roślinność
| Drzewa | dąb, klon, sosna, świerk |
| Krzewy | lilak, … |
| Inne | … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza nieczytelny. Brak informacji o istnieniu alei.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 3 | I poł. XX w. | lastryko, beton | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 2 | I poł. XX w. | beton | w tym destrukt |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | 5 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | TAK | 1 | 1974 | kamień | - |
Inskrypcje
Galeria zdjęć
fot. Kornel Pleskot, 2016
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
Renowacja
Nie przeprowadzono. Przy cmentarzu, od strony ulicy znajduje się pomnik upamiętniający śmierć strażaka Alojzego Behringa. Według dokumentacji sporządzonej w 2003 roku cmentarz został zlikwidowany, a znajduje się na nim jedynie wspomniany pomnik, co jest nieprawdą.
Osadnictwo w Sosnówce
Historia
Historia Sosnówki jest niestety pogmatwana i niezbyt jasna. Wiadomo, że sięga przynajmniej pierwszej połowy wieku XIX. Początkowo funkcjonowała jako folwark należący do właścicieli majątku Trzciano, Wierzbickich. Xawery Wierzbicki sprzedał prawa do posiadania części Trzcianna swojemu synowi Janowi w 1830 roku. Ten powiększył swoje terytorium w 1840 dokupując następną część majątku Trzciano i wybudował posiadłość zwaną Sosnówką. W 1872 wdowa po Wierzbickim przekazuje majątek ich synowi Władysławowi. Ten sprzedał Sosnówkę Karlowi Bolle. W wyniku subhasty jeszcze w tym samym roku właścicielem został bankier Casper Lachmann, a w 1877 kupcy (prawdopodobnie pochodzenia żydowskiego) Hirschfeld, Cohn i Bahrwald, którzy w 1883 sprzedali całość toruńskiemu przedsięborcy budowlanemu Peterowi Reitzowi. Wówczas nastąpiła zmiananazwy na Rosenthal. Kolejnym właścicielem został po 1892 drugi mąż wdowy po Reitzu, Oscar Grunwald. W 1896 doszło do ostatniej zmiany właścicieli, Sosnówkę objęła rodzina Gäbel, która była obecna aż do końca II wojny światowej. Część ziem została sprzedana komisji kolonizacyjnej, co musiało nastąpić przed 1905. W owym roku społeczność ewangelicka liczyła 45% mieszkanców, a dekadę wcześniej 14%. Po odzyskaniu niepodległości niemal wszystkie osoby pochodzenia niemieckiego opuściły Sosnówkę. Najprawdopodobniej została tylko rodzina właścicieli i ewentualni jacyś urzędnicy dworscy. W 1931 roku mieszkało tu 6 Niemców na 100 mieszkańców.
Parafia ewangelicka i szkoła dla Sosnówki mieściła się w Ryńsku.
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej: Bastian, Bialkowski, Ceglowski, Drzymalski, Dybanowski, Dziarnecki, Gajewski, Gorecke, Gorecki, Gwiazdowski, Herzberg, Kaiser, Kalkoweski, Klaszynski, Kolowski, Kostewitz, Kulbacki, Kwiatkowski, Lewandowski, Majewski, Motczynski, Nowakowski, Olewinski, Sablotny, Slawinski, Sliwiński, Wróblewski
W księdze adresowej z 1928 r. figurują nazwiska: Gaebel (właściciel ziemski, 248 ha)
Bibliografia:
- 2779 Briesen, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911.
- B. Borysowski, Dokumentacja cmentarzy poewangelickich w powiecie wąbrzeskim, Wąbrzeźno, 2003.
- R. Czaja (red.), Historia gminy Wąbrzeźno t. 1, Wąbrzeźno: UG Wąbrzeźno, 2006, s. 93, 94, 107, 110, 112, 114, 123, 134, 172, 191, 364-365
- Deutsche Reiches Adressbuch, 1906, s. 611.
- Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, Berlin, 1880, s. 42-43.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 552-553.
- B. Heym, Geschichte des Kreises Briesen und seiner Ortschaften, Briesen am Wpr: Otto Weise, 1902, s. 344-346.
- E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 80-81.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1212.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 65.
- Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Bydgoszczy i Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej w mieście Bydgoszczy na 1939 r., 1939, s. 134.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IX, s. 754.
- Westpreussisches Güter-Adressbuch, Stettin, 1903, s. 92-93.
