Cmentarz ewangelicki - Szpital

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

szpital.PNG

Opis cmentarza

polny.png chronione.png
Położenie

Cmentarz położony na wschodnim skraju wsi. Jedziemy z Gąsek w stronę Modliborzyc. Po minięciu tabliczki informacyjnej z nazwa miejscowości Szpital za ok. 200 m. dojeżdżamy do skrzyżowania gdzie skręcamy w lewo i jedziemy ok. 1,4 km. Po lewej stronie mamy krzaki głogu gdzie jest cmentarz, po praej gruntową drogę w stronę Wonorza. Cmentarz od północy sąsiaduje ze stawem, od wschodu z nieużytkami (dawnym sadem?), od południa z drogą którą przyjechaliśmy, a od zachodu z terenem gospodarstwa domowego.

Podstawowe informacje
Data założenia k. XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Gąski (od 1906), Murzynko (od 1846), przedtem Inowrocław
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,11 ha
Nr działki 169 i częściowo 170
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek k. XIX w.
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia śmieci, likwidacja cmentarza
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945?,
Roślinność
Drzewa jesion, klon, …
Krzewy lilak, grochodrzew, …
Inne bluszcz, głóg…

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza częściowo czytelny. Brak informacji o alei albo zatarta.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obejścia NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK >20 k. XIX w. - I poł. XX w. lastryko, piaskowiec, beton -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Postumenty TAK >10 I poł. XX w. lastryko, piaskowiec, beton -
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE >20 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje - fot. Karolina Falleńczyk, 2015;


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2015

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23

fot. Karolina Falleńczyk, 2015

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Szpitalu

Historia

Wieś Szpital była dobrem stanowiącym uposażenie inowrocławskiego kompleksu zakonnego prowadzonego przez Krzyżowców, posiadający także szpital (szpital Św. Ducha, przytułek dla chorych) i stąd być może nazwa wsi. Stąd można wnioskować, że powstała w XIII w. Od 1592 r. była własnością wikariuszy katedry włocławskiej. Podczas potopu Szpital spalono. W celu polepszenia stanu wsi częściowo lub całościowo była wydzierżawiana szlachcie, lecz na ogół z mizernym skutkiem. Wraz z nastaniem zaboru pruskiego własność kościelna podlegała sekularyzacji i przepadała na rzecz rządu pruskiego, który włączył Szpital do urzędu domenalnego w Inowrocławiu w 1775 r. Nim jednak to się stało ówczesny dzierżawca wsi Śrubsk (Gąski) zabrał część gruntów Szpitala i przyłączył do Gąsek.
Od tej pory Szpital został objęty kolonizacją fryderycjańską. Najpierw rozparcelowano dawny folwark kościelny (1775-1786). Następnie zaraz obok wsi (w stronę wschodnią) ustanowiono kolonię Szpital (przed 1830) w celu zasiedlenia. W latach 80. XIX w. protestanci stanowili 87% mieszkańców. W 1921 r. było ich 75%. Ewangelików przydzielono do parafii w Murzynku. Szkoła ewangelicka była na miejscu. Nazwę na Schöngrund zniemczono w 1906 r. W tym samym roku przydzielono wieś do nowo powstałej parafii ewangelickiej w Gąskach.

Ludzie

W księdze adresowej z 1903 r. wymieniono nazwiska: Göhring (właściciel gospodarstwa), Romann (właściciel gospodarstwa), Schmidt (nauczyciel), Schott (kierownik gminy), Steinbarth (właściciel gospodarstwa), Wurtz (właściciel gospodarstwa, karczma),

Lista strat z I wojny światowej: Czacknowski, Gohring, Hermann, Klatt, Klotzbucher, Luck, Meyer, Raciniewski, Romann, Schott, Smul, Stock, Wern, Wurtz,

Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Fegl (murarz), Göhring (wiatrak), Gottlieb (olejarnia), Meyer (murarz), Niemiec (kowal), Rutter (właściciel gospodarstwa), Steinbart (artykuły kolonialne, olejarnia, karczma), Wurtz (właściciel gospodarstwa), Zach (kowal), Zinn (siodlarz)

Księga adresowa z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Göhring (wiatrak), Steinbart (karczma)


Bibliografia:

  1. 3176 Argenau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940. comp.jpg
  2. Adressbuch für die Stadt Inowrazlaw und die Kreise Inowrazlaw und Strelno, Inowrazlaw: Kujawischer Bote, 1903, s. 170. comp.jpg
  3. S. Chodyński, Wikaryusze katedry włocławskiej (Collegium Vicariorum), Włocławek, 1912, s. 135-148. comp.jpg
  4. Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 337. comp.jpg
  5. Die Geschichte, die wirtschaftliche und die kulturelle Entwickelung des Kreises Hohensalza bis zum Jahre 1911, Hohensalza, 1911, s. 739. comp.jpg
  6. Dzieje Inowrocławia, t. I (do 1919 r.), pod red. M. Biskupa, PWN, 1978, s. 269. comp.jpg
  7. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1465. comp.jpg
  8. "Praca" z 17.06.1906 r., nr 24, s. 923. comp.jpg
  9. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 23. comp.jpg
  10. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XII, s. 31. comp.jpg
  11. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 143. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License