Cmentarz ewangelicki - Toporzysko

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

topo.JPG

Opis cmentarza

zabudowany.png mennonici.png renowacja.png
Położenie

Cmentarz położony na terenie płaskim ok. 120 m na południe od skrzyżowania DK nr 80 (Toruń - Bydgoszcz) z drogą gminną prowadzącą do wsi Stanisławka. Jadąc w kierunku Bydgoszczy skręcamy na skrzyżowaniu w lewo - w stronę remizy OSP Toporzysko. Od północy i południa graniczy z terenem gospodarstw domowych, od wschodu z drogą utwardzoną (niemal vis-a-vis cmentarza stoi remiza), a od zachodu z lasem.

Podstawowe informacje
Data założenia 1884
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Zławieś Wielka (od 1903), przedtem Górsk (od 1614); parafia w ZWW powstała w 1896
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,28 ha
Nr działki 245
Kształt czworokąt zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek 1887
Istniejąca dokumentacja APM, ARK, sygn. 1904; APT, WPT 1872-1920, sygn. 534; Karta cmentarza, oprac. H. Grecki, 1991
Zagrożenia śmieci, dewastacja
Stan zachowania UPORZĄDKOWANY, Typ VIa
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -
Roślinność
Drzewa klon, dąb, akacja, jesion, kasztanowiec, świerk, sosna
Krzewy lilak, dzika róża, grochodrzew, …
Inne trawa, …

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ zewnętrzny cmentarza czytelny. Układ wewnętrzny częściowo czytelny. Główna aleja wyznaczona przez dwie bramy dzieli cmentarz na dwie kwatery.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obejścia TAK 1 I poł. XX w. beton jedna z mogił otoczona betonowymi słupkami bez łańcucha
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK ok. 70 k. XIX - I poł. XX w. lastryko, beton w tym również destrukty. 2 pola grobowe.
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Postumenty TAK ? I poł. XX w. lastryko, beton w tym 5 postumentów typu "dąbek"
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE ?
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy TAK - 1934 cegła fragmenty muru widać najbardziej przy wschodniej i północnej stronie cmentarza.
Brama TAK 2 1934 cegła przednia od strony drogi, tylna od strony lasu
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Na cmentarzu spoczywa Hermann Tews, nieznanego stopnia żołnierz 5 pomorskiego regimentu husarzy (pruska kawaleria) im. Księcia Blüchera von Wahlstatt.

Inskrypcje

Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2018

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 23

fot. Robert Babiarz, 2017

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12

fot. Robert Babiarz, 2016

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10

fot. Michał P. Wiśniewski, 2014

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25

Karta cmentarza, oprac. H. Grecki, 1991

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7

Renowacja

Kilka lat temu przeprowadzono wycinkę zieleni wykonaną przez miejscową OSP. Nagrobków nie naprawiano. W kwietniu 2016 na cmentarzu zauważono ślady dewastacji: dziury i wywracane mogiły. Sprawa została przekazana policji. Sprawców nie wyśledzono. Nagrobek został przywrócony do pierwotnego położenia. 14 maja 2016 odbyła się pierwsza akcja porządkowa. Organizatorem jest Pan Robert Babiarz i OSP w Toporzysku. Wycięto prawie wszystkie krzaki na cmentarzu. Porządki kontynuowane były w kwietniu 2017 roku.
W 2018 stowarzyszenie Lapidaria. Zapomniane cmentarze Pomorza i Kujaw w partnerstwie z OSP Toporzysko rozpoczęły realizację przedsięwzięcia "Dziedzictwo Nadwiślańskich Olędrów - cmentarz, stół, krajobraz, pamięć", w którym głównym punktem jest uporządkowanie cmentarza ewangelickiego w Toporzysku. Prace trwają. Projekt dofinansowano ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich edycja 2018.

  1. Prace porządkowe z 08.12.2018 (XVIII) i 15.12.2018 (XIX)
  2. Prace porządkowe z 24.11.2018 (XVI) i 28.11.2018 (XVII)
  3. Prace porządkowe z 17.11.2018 (XV)
  4. Prace porządkowe z 10.11.2018 (XIV)
  5. Prace porządkowe z 03.11.2018 (XIII)
  6. Prace porządkowe z 06.10.2018 (XI), 20.10.2018 (XII)
  7. Prace porządkowe z 22.09.2018 (X)
  8. Prace porządkowe z 15.09.2018 (IX)
  9. Prace porządkowe z 01.09.2018 (VIII)
  10. Prace porządkowe z 04.08.2018 (V), 18.08.2018 (VI), 25.08.2018 (VII)
  11. Prace porządkowe z 28.07.2018 (IV)
  12. Prace porządkowe z 21.07.2018 (III)
  13. Prace porządkowe z 14.07.2018 (II)
  14. Prace porządkowe z 06.07.2018 (I)
  15. Prace porządkowe z 21.04.2017
  16. Prace porządkowe z 14.05.2016

Osadnictwo w Toporzysku.

Historia

…
Szkoła istniała od 1832.

Ludzie

Księga adresowa z 1897: [Altau] Dehnel, Domke, Hellwig, Huhse (właściciel dóbr), Klonczynski, Morsch (kowal), Rahn, Rhode, Ziesmann; [Amthal] Becker, Bortz, Doppelstein, Duwe, Fehlauer, Finger, Frank, Gehrt(z), Giwann, Hess, Hinz, Knopf, Lau, Mentz, Mielke, Manke, Minkoley, Pansegrau, Quoos, Rahn, Rommey, Scheerer, Schulz, Tews, Wagner, Zeriadtke

Księga adresowa z 1908: Behnke, Becker (bednarz, rzeźnik), Dobbelstein, Duwe (sołtys), Fehlauer, Finger, Frank, Freder, Fritz

Lista strat z I wojny światowej: Becker, Dankwardt, Dobbelstein, Duwe, Fehlauer, Gehrke, Gehrtz, Huhse, Karbginski, Knopf, Korszinski, Lau, Medzinski, Moersch, Pansegrau, Pettelkau, Rahn, Rohde, Romey, Scheerer, Tews, Wendt, Wilzynski, Zabel, Ziesmann, Zobel

Księga adresowa Polski z 1928: Borkowski (kołodziej), Ciba (krawiec), Hess (kołodziej), Kruger (wiatrak), Henryk Lau (właściciel ziemski, 120ha), Mehl (wiatrak), Otto (kowal), Tews (zajazd), Wilmanowicz (rybołówstwo), Witkowska (akuszerka)

Księga adresowa z 1941: Huse (stolarz), Klein (krawiec), Kruger (wiatrak), Mehl (wiatrak), Neumann (kowal), Nichterlein (rzeźnik), Prill (stelmach), Tews (zajazd), Ziesmann (szewc)

Bibliografia:

  1. Adressbuch der Stadt Thorn, Podgórz u. Mocker sowie des Landkreises Thorn fur das Jahr 1897, 1897, s. 169. comp.jpg
  2. APE Malbork, ARK, sygn. 1904, Der Begräbnisplatz in Amthal, 1884-1888.
  3. R. Babiarz, Śladami Nadwiślańskich Olędrów, "Głos Gminny" 2018, nr 38, s. 9.
  4. Deutsche Reiches Adressbuch, 1941, s. 2. comp.jpg
  5. P36 S26 F Fordon, Mapa Szczegółowa Polski, 1:25000, WIG, 1935. comp.jpg
  6. R. Kamiński, Co robią strażacy na cmentarzu w Toporzysku, "Poza Toruń", wyd. internetowe z 14.09.2018, http://pozatorun.pl/archiwa/co-robia-strazacy-na-cmentarzu-w-toporzysku
  7. Karta cmentarza, oprac. H. Grecki, 1991.
  8. Księga adresowa Polski, 1928, s. 1223. comp.jpg
  9. K. Lietz, Cmentarz ewangelicki w Toporzysku na celowniku stowarzyszenia Lapidaria, "Nowości" z 23.07.2018 r., s. 16.
  10. K. Lietz, Ekumeniczne na koniec wielkich porządków na ewangelickim cmentarzu w Toporzysku, "Nowości" z 14.01.2019 r., s. 19.
  11. H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900, s. 166-171 comp.jpg
  12. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 58 comp.jpg
  13. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XII, s. 402. comp.jpg
  14. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zławieś Wielka. Część I - Uwarunkowania, Warszawa: Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, 2007, s. 44.
2016201720182019cmentarzewangelickitoporzysko
wersja strony: 78, ostatnia edycja: 23 Jan 2019 09:37
Edytuj Oceń (0) Tagi Historia Pliki Drukuj Narzędzia + Opcje
O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License