Cmentarz ewangelicki - Wałdowo Królewskie

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

wagh.PNG

Opis cmentarza

zabudowany.png renowacja.png
Położenie

Cmentarz położony w północnej części miejscowości (Wałdowo królewskie Górne) tuż za remizą strażacką przy skrzyżowaniu drogi na Dąbrowę Chełmińską z drogą łączącą Nowy Dwór z Boluminkiem. Od północy i zachodu sąsiaduje z drogami, od południa z nieużytkami, a od zachodu z remizą strażacką.

Podstawowe informacje
Data założenia 1892
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Ostromecko (od 1855 - ~1904), przedtem Chełmno, od 1862 Ostromecko samodzielną parafią)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,14 ha
Nr działki 95/1
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek 1887
Istniejąca dokumentacja APE Malbork, sygn. 9/59/0/1742 Die Einrichtung der evangelischen Kirchhof in Kgl.Waldau, 1892; Karta cmentarza z 1985 r.
Zagrożenia śmieci, dewastacja
Stan zachowania UPORZĄDKOWANY, Typ VIa
Data zamknięcia, likwidacji 1964, -

Cmentarz po 1945 roku został pomniejszony o teren zajęty przez remizę.

Najprawdopodobniej w tytule teczki archiwalnej musi być błąd, bo najstarszy nagrobek pochodzi z 1887, a cmentarz podobno założono w 1892.

Roślinność
Drzewa lipa, kasztanowiec
Krzewy lilak, …
Inne trawa

Układ cmentarza czytelny. Da się wyróżnić 2 krzyżujące się aleje dzielące cmentarz na 4 kwatery. Niestety większość drzewostanu została wycięta.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże TAK - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 19 I poł. XX w. lastryko, sztuczne odlewy
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE 19 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy TAK - przed 2010 siatka metalowa płot z siatki
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne TAK 1 2015 kamień polny, granit pomnik upamiętniający w postaci kamienia

Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.

Inskrypcje - fot. K. Pleskot, 2015;


Galeria zdjęć

fot. Kornel Pleskot, 2016

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2

fot. Kornel Pleskot, 2015

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10

Renowacja

Według karty cmentarnej sprzed 30 lat cmentarz był przeznaczony do likwidacji. Wówczas naliczono 24 nagrobki w tym jedną stelę.
Cmentarz uporządkowany w sierpniu 2015 roku przez mieszkańców wsi. Wycięto zbędną roślinność, okopano i wyczyszczono nagrobki. Zamontowano także kamień z tablicą pamiątkową, do którego prowadzi aleja z kostki brukowej. Uroczystego poświęcenia dokonano 6 września 2015.


Osadnictwo w Wałdowie Królewskim

Historia

Najstarsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1400 roku. Za czasów krzyżackich wieś podlegała prokuratorii w Pniu. Potem własność szlachecka Ostromeckich, a następnie Wałdowskich, którzy sprzedali Wałdowo Benedyktynkom z Chełmna. Po I zaborze pruskim wieś jako dobro zakonne zostało skonfiskowane na rzecz króla pruskiego i przeznaczone pod kolonizację. Protestanci uczęszczali do wybudowanej dla nich szkoły ewangelickiej, zaś do kościoła w Ostromecku. W latach 80. XIX w. stanowili 50% populacji, w 1921 r. 26%. Po odzyskaniu niepodległości szkoła ewangelicka stała się szkołą powszechną.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Bajerski, Beger, Brunschlewitz, Brutzki, Ceglarski, Dombrowski, Dondalski, Frase, Fritz, Grabski, Granowski, Grzegorowski, Gurski, Jagelski, Jahn, Jannusch, Jarotzki, Jarzimski, Katlewski, Kriewall, Kwasniewski, Lewandowski, Lorenz, Muller, Nass, Ott, Panter, Pobutkiewicz, Sadecki, Scheerer, Schmugge, Siebert, Wesolowski, Wichert, Włosniewski, Wollboldt, Zerull, Zittlau

1922 rok : Bąk (członek Tymczasowej Rady Powiatowej)

Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Skalski (sklep), Zakrzewski (cieśla)

Księga adresowa z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Cichowicz (sklep), Lisak (szewc), Rykowski (sklep),


Bibliografia:

  1. 2875 Fordon, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1909. comp.jpg
  2. APE Malbork, sygn. 9/59/0/1742 Die Einrichtung der evangelischen Kirchhof in Kgl.Waldau, 1892.
  3. Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 103. comp.jpg
  4. J. T. Dziedzic, P. Ossowski, Powiat i miasto Chełmno. Monografia krajoznawcza. Chełmno: F. Tyszkiewicz, 1923, s. 42. comp.jpg
  5. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 479-480. comp.jpg
  6. Karta cmentarza, oprac. I. Loose, 1985.
  7. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1236. comp.jpg
  8. Z. Raszeja, Ostromecko i okolice, Bydgoszcz: Margrafsen, 2002, s. 335-336.
  9. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 8 comp.jpg
  10. Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego, Dąbrowa Chełmińska, 2005, http://www.bip.dabrowachelminska.lo.pl/?cid=151&bip_id=587 [dostęp: 30.09.2015]
  11. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XII, s. 928. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License