Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
Opis cmentarza


Położenie
Cmentarz położony w północnej części miejscowości (Wałdowo królewskie Górne) tuż za remizą strażacką przy skrzyżowaniu drogi na Dąbrowę Chełmińską z drogą łączącą Nowy Dwór z Boluminkiem. Od północy i zachodu sąsiaduje z drogami, od południa z nieużytkami, a od zachodu z remizą strażacką.
Podstawowe informacje
Data założenia | 1892 |
Wyznanie | ewangelicki |
Ówczesna parafia | Ostromecko (od 1855 - ~1904), przedtem Chełmno, od 1862 Ostromecko samodzielną parafią) |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | ~0,14 ha |
Nr działki | 95/1 |
Kształt | prostokąt |
Najstarszy zachowany nagrobek | 1887 |
Istniejąca dokumentacja | APE Malbork, sygn. 9/59/0/1742 Die Einrichtung der evangelischen Kirchhof in Kgl.Waldau, 1892; Karta cmentarza z 1985 r. |
Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
Stan zachowania | UPORZĄDKOWANY, Typ VIa |
Data zamknięcia, likwidacji | 1964, - |
Cmentarz po 1945 roku został pomniejszony o teren zajęty przez remizę.
Najprawdopodobniej w tytule teczki archiwalnej musi być błąd, bo najstarszy nagrobek pochodzi z 1887, a cmentarz podobno założono w 1892.
Roślinność
Drzewa | lipa, kasztanowiec |
Krzewy | lilak, … |
Inne | trawa |
Układ cmentarza czytelny. Da się wyróżnić 2 krzyżujące się aleje dzielące cmentarz na 4 kwatery. Niestety większość drzewostanu została wycięta.
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | NIE | - | - | - | - |
Krzyże | TAK | - | - | - | - |
Obeliski | NIE | - | - | - | - |
Mogiły obmurowane | TAK | 19 | I poł. XX w. | lastryko, sztuczne odlewy | |
Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
Postumenty | NIE | - | - | - | - |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
ŁĄCZNIE | 19 stanowisk | ||||
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | TAK | - | przed 2010 | siatka metalowa | płot z siatki |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Inne | TAK | 1 | 2015 | kamień polny, granit | pomnik upamiętniający w postaci kamienia |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje - fot. K. Pleskot, 2015;
Galeria zdjęć
fot. Kornel Pleskot, 2016
fot. Kornel Pleskot, 2015
Renowacja
Według karty cmentarnej sprzed 30 lat cmentarz był przeznaczony do likwidacji. Wówczas naliczono 24 nagrobki w tym jedną stelę.
Cmentarz uporządkowany w sierpniu 2015 roku przez mieszkańców wsi. Wycięto zbędną roślinność, okopano i wyczyszczono nagrobki. Zamontowano także kamień z tablicą pamiątkową, do którego prowadzi aleja z kostki brukowej. Uroczystego poświęcenia dokonano 6 września 2015.
Osadnictwo w Wałdowie Królewskim
Historia
Najstarsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1400 roku. Za czasów krzyżackich wieś podlegała prokuratorii w Pniu. Potem własność szlachecka Ostromeckich, a następnie Wałdowskich, którzy sprzedali Wałdowo Benedyktynkom z Chełmna. Po I zaborze pruskim wieś jako dobro zakonne zostało skonfiskowane na rzecz króla pruskiego i przeznaczone pod kolonizację. Protestanci uczęszczali do wybudowanej dla nich szkoły ewangelickiej, zaś do kościoła w Ostromecku. W latach 80. XIX w. stanowili 50% populacji, w 1921 r. 26%. Po odzyskaniu niepodległości szkoła ewangelicka stała się szkołą powszechną.
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Bajerski, Beger, Brunschlewitz, Brutzki, Ceglarski, Dombrowski, Dondalski, Frase, Fritz, Grabski, Granowski, Grzegorowski, Gurski, Jagelski, Jahn, Jannusch, Jarotzki, Jarzimski, Katlewski, Kriewall, Kwasniewski, Lewandowski, Lorenz, Muller, Nass, Ott, Panter, Pobutkiewicz, Sadecki, Scheerer, Schmugge, Siebert, Wesolowski, Wichert, Włosniewski, Wollboldt, Zerull, Zittlau
1922 rok : Bąk (członek Tymczasowej Rady Powiatowej)
Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Skalski (sklep), Zakrzewski (cieśla)
Księga adresowa z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Cichowicz (sklep), Lisak (szewc), Rykowski (sklep),
Bibliografia:
- 2875 Fordon, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1909.
- APE Malbork, sygn. 9/59/0/1742 Die Einrichtung der evangelischen Kirchhof in Kgl.Waldau, 1892.
- Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 103.
- J. T. Dziedzic, P. Ossowski, Powiat i miasto Chełmno. Monografia krajoznawcza. Chełmno: F. Tyszkiewicz, 1923, s. 42.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 479-480.
- Karta cmentarza, oprac. I. Loose, 1985.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1236.
- Z. Raszeja, Ostromecko i okolice, Bydgoszcz: Margrafsen, 2002, s. 335-336.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 8
- Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego, Dąbrowa Chełmińska, 2005, http://www.bip.dabrowachelminska.lo.pl/?cid=151&bip_id=587 [dostęp: 30.09.2015]
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XII, s. 928.