Cmentarz ewangelicki - Węgorzyn

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

wef.PNG

Opis cmentarza

polny.png
Położenie

Cmentarz położony przy drodze z Węgorzyna do Zajączkowa. Jadąc drogą wojewódzka nr 551 od strony Orzechowa skręcamy tuż za drogowskazem kierującym na Zajączkowo w prawo. Dalej jedziemy prosto ok. 130 metrów aż do mostku na Strudze toruńskiej. Tu zatrzymujemy się. Po prawej w głębi znajduje się cmentarz. Od północy graniczy z Bachą, a z pozostałych stron z obszarem zalesionym bądź nieużytkami.

Podstawowe informacje
Data założenia 1904
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Ryńsk (od 1898), Kowalewo Pomorskie (1853-1898)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,32 ha
Nr działki nie wyodrębniono, na terenie działki nr 40
Kształt czworokąt nieforemny
Najstarszy zachowany nagrobek ?
Istniejąca dokumentacja APE Malbork, sygn. 9/59/0/1574, Die Anlegung eines Begräbnisplatzes in Wangerin, 1904
Zagrożenia śmieci, dewastacja, likwidacja
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia 1945?, -
Roślinność
Drzewa kasztanowiec, lipa, klon,
Krzewy lilak, grochodrzew, …
Inne barwinek, bluszcz, konwalia, trawa, pokrzywy, …

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza częściowo czytelny. Brak informacji o istnieniu alei. Ścieżki wtórne.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK >15 I poł. XX w. lastryko, beton w tym destrukty
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK > 5 I poł. XX w. lastryko, beton w tym destrukty
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE > 15 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Brak danych o osobach znanych i zasłużonych pochowanych na cmentarzu.

Inskrypcje

Nie znaleziono.


Galeria zdjęć

fot. Grzegorz Becmer, 2016

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10

Renowacja

Nie przeprowadzono. Według opracowania z 2003 roku pewien właściciel gospodarstwa uważa cmentarz za swój teren prywatny i przegania odwiedzających. Warto wiedzieć, że wg starej mapy teren cmentarza rozpoczynał się już od ulicy. Napotkane znicze świadczą o świadomości istnienia tego miejsca.


Osadnictwo w Węgorzynie

Historia

Miejscowość wzmiankowana już w 1278 roku. W czasach krzyżackich była to wieś należąca do Zakonu, administracyjnie podlegająca komturstwu toruńskiemu. W okresie I Rzeczpospolitej Węgorzyn stał się królewszczyzną, którą w 1495 Jan Olbracht dał w zastaw mieszczaninowi toruńskiemu Janowi von Wege. Nieco później, bo w 1520 Zygmunt I nadał wieś Węgorzyn i kilka innych miastu Toruń w zamian za zamek w Świeciu. Od drugiej połowy XVI wieku włączony zostaje do klucza rychnowskiego i wydzierżawiany. Wówczas juz istniał w Węgorzynie folwark. W 1822 władze Torunia wydzierżawiły folwark Jakubowi Windmullerowi, po którego śmierci majątek przejęła wdowa. W 1825 sprzedała go Johannowi Keckowi. Ten w 1839 odsprzedał Augustowi Rubenowi. Kolejni właściciele to: od 1854 Martin Hanke, od 1858 Ernst Schmiedeberg, od 1862 Gustaw von Mandelsloh, od 1864 Georg Gildemeister, który w 1898 odsprzedał Węgorzyn pruskiej komisji kolonizacyjnej. Kolejne lata to parcelacja i sprowadzenie kolonistów, którzy w 1904 otworzyli cmentarz. W podobnym czasie musiała powstać szkoła ewangelicka. Według pierwszego spisu powszechnego w 1921 mieszkało 68% ewangelików. Podlegali pod parafię protestancką w Ryńsku.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej: Block, Dybowski, Dzielki, Groewer, Misack, Paradzinski, Ruschkiewitz, Szarpotoski, Telke, Zakowski

W księdze adresowej z 1928 r. figurują nazwiska: Barański (kowal), Grzeszewski (zajazd), Halota (kowal), Krystkowiak (kowal)


Bibliografia:

  1. 2778 Lissewo, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1909. comp.jpg
  2. APE Malbork, sygn. 9/59/0/1574, Die Anlegung eines Begräbnisplatzes in Wangerin, 1904
  3. B. Borysowski, Dokumentacja cmentarzy poewangelickich w powiecie wąbrzeskim, Wąbrzeźno, 2003.
  4. R. Czaja (red.), Historia gminy Wąbrzeźno t. 1, Wąbrzeźno: UG Wąbrzeźno, 2006.
  5. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 552-553. comp.jpg
  6. B. Heym, Geschichte des Kreises Briesen und seiner Ortschaften, Briesen am Wpr: Otto Weise, 1902, s. 375-377. comp.jpg
  7. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1240. comp.jpg
  8. H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900, s. 564-568. comp.jpg
  9. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 65. comp.jpg
  10. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIII, s. 256. comp.jpg
  11. Węgorzyn w internetowym "Słowniku geograficzno-historycznym ziem polskich w średniowieczu", http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=2057

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License