Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza
Opis cmentarza

Położenie
Cmentarz polny położony w południowej części wsi (Wenecja Dolna), nad jeziorem Skrzynka. Będąc na peronie stacji wąskotorowej udajemy się drogą w kierunku wsi Godawy. Po ok. 750 metrach dochodzimy do rozwidlenia drogi na Godawy z droga będącą czarnym szlakiem, a w polu widzimy starodrzew - tu jest cmentarz sąsiadujący ze wszystkich stron z polem, prócz małego skrawka nieużytków od południa.
Podstawowe informacje
Data założenia | IV ćw. XIX w. |
Wyznanie | ewangelicki |
Ówczesna parafia | Żnin (od 1852), Żnin-Barcin (1847-1852), Szubin (przed 1847) |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | 0,32ha |
Nr działki | 144 |
Kształt | zbliżony do prostokąta |
Najstarszy zachowany nagrobek | ? |
Istniejąca dokumentacja | ? |
Zagrożenia | śmieci, dewastacja, splantowanie |
Stan zachowania | BARDZO ZŁY, Typ III |
Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Roślinność
Drzewa | lipa, akacja, … |
Krzewy | grochodrzew, lilak, … |
Inne | … |
Układ cmentarza częściowo nieczytelny. Brak pomników przyrody. Brak informacji o alei. Od strony zachodniej zachowane lipy wzdłuż krawędzi cmentarza.
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | NIE | - | - | - | - |
Krzyże | NIE | - | - | - | - |
Mogiły obmurowane | TAK | >4 | k. XIX - I poł. XX w. | beton | - |
Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
Obeliski | NIE | - | - | - | - |
Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
Postumenty | TAK | ? | |||
Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Krzyż | NIE | - | - | - | - |
Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Karolina Falleńczyk, 2016
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Wenecji
Historia
Najstarsza wzmianka o Wenecji wiąże się z postacią osławionego diabła weneckiego Mikołaja z Wenecji, sędziego kaliskiego, który w konflikcie Grzymalitów z Nałęczami stanął po stronie tych drugich i pochodzi z 1381. Wzniósł on zamek ok. 1390 i ufundował pierwszy kościół w 1392. Zięć diabła, Mikołaj Wenecki herbu Pomian nadał osadzie prawa miejskie w 1411, a w 1420 odstąpił warownię arcybiskupowi gnieźnieńskiemu. Odtąd Wenecja na prawie ponad 350 lat stała się własnością kościelną. Wkrótce po pierwszym zaborze pruskim, w ramach sekularyzacji dóbr kościelnych, Wenecja została włączona do pruskich dóbr rządowych podlegających pod urząd domenalny w Żninie i czekała na prywatnego właściciela. Około połowy XIX wieku (między 1846, a 1848) nabyli ją Iłowieccy. Między 1860, a 1872 Andrzej Iłowiecki sprzedał Wenecję wraz z folwarkami Karolewo i Mościszewo Friedrichowi Fischerowi. Prócz wymienionych istniał także folwark proboszczowski należący do parafii. Nie wiadomo do kiedy Fischerowie posiadali majątek, następnym właściciel znany jest z 1907 roku - Karl von Davier, dawny landrat jednego z powiatów w dzisiejszym landzie Saksonia-Anhalt. Pod jego nieobecność zarządcą był Franz Bennier. Potem Wenecję nabyła komisja kolonizacyjna. Według Maasa stało się to w 1910 jednak do samej sprzedaży musiało dojść ciut wcześniej (między 1907, a 1910), gdyż statystyki z 1910 mówią już o prawie 75% mieszkańców wiary ewangelickiej, podczas gdy w 1905 stosunek był zgoła odmienny i ewangelicy liczyli niecałe 30%. Parcelacji uległ przede wszystkim dawny folwark Mościszewo, którego areał to współczesna tzw. Wenecja Górna. Według danych z 1913 folwark proboszczowski administrował skarb państwa pruskiego. Tuż po odzyskaniu niepodległości przez Polskę spis powszechny z 1921 odnotował nadal wysoką obecność ewangelików - 72%.
Protestanci, obecni tu od przynajmniej 1830 roku (16%) najpierw należeli do parafii ewangelickiej w Szubinie, a od 1852 podlegali pod Żnin. Szkoła od co najmniej 1860 znajdowała się w Godawach.
Ludzie
Lista strat w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: Bagnowski, Czerniak, Eisen, Erdmann, Grajeck, Hundt, Komorowski, Kuhn, Masal-Manski, Mróczyński, Poliński, Pruss, Stolski, Weckwerth, Wittlief, Zmudzinski
Księga adresowa z 1928: Jutga (szewc), Katafjasz (przedsiębiorstwo budowlane, młyn), Henryk Kopke (właściciel ziemski, 181ha), Kubiak (kowal), Łuczka (kołodziej), Paweł Okoński (właściciel ziemski, 75 ha), Pawlak (rybołówstwo),
Bibliografia:
- 3172 Znin, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1: 25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940
- Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen, Berlin, 1872, s. 156-157.
- J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 548-549.
- Gemeindelexikon für die Provinz Posen: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1 Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1887, s. 254-255.
- Gemeindelexikon die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln : auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1912, s. 74-75. (Reg. Bromberg).
- J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 246.
- Gueter-Adressbuch der Provinz Posen, Stettin: Paul Niekammer, 1907, s. 266-267.
- Güter-Adressbuch für die Provinz Posen, 1913, s. 296-297.
- S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski T. 2 M-Z, Poznań, 1922, s. 448.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1478.
- Kurzgefasstes statistisches Handbuch der Provinz Posen, Posen, 1877, s. 172.
- W. Maas, Zur Siedlungskunde des Warthe-Weichsellandes, 1961, s. 74.
- A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Wielkopolska, t. I, Warszawa, 1883, s. 190.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie, Warszawa: GUS, 1926, s. 128.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIII, s. 209-211.
- S. Truchim (red.), Historja powiatu żnińskiego, Poznań, 1928, s. 83-84, 86-87, 96, 117, 118, 127, 165, 166, 172, .
- Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 46.
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, Bromberg, 1833, s. 112.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 140-141.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen, Posen: W. Decker, 1898, s. 440.
- Wenecja na portalu PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1592/Wenecja/
- Wenecja na stronie powiatu żnińskiego, http://znin.pl/pl/contents/content/22/1099