Cmentarz ewangelicki - Wichorze

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

brak cm na starych mapach

Opis cmentarza

polny.png chronione.png
Położenie

Cmentarz znajduje się na kemie położonym na polu przy drodze prowadzącej od DK91 do Wichorza. Nie zajmuje całej powierzchni pagórka a jego południwo-wschodnią część.

Podstawowe informacje
Data założenia pocz. XX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Chełmno (od 1772)
Status nieczynny
Powierzchnia ~ 0,10 ha
Nr działki nie wyodrębniono, ne terenie 10/2
Kształt ?
Najstarszy zachowany nagrobek I poł. XX w.
Istniejąca dokumentacja -
Zagrożenia likwidacja resztek
Stan zachowania FATALNY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji przed 1945?, -
Roślinność
Drzewa dąb, klon, …
Krzewy
Inne trawa, barwinek, bluszcz, …

Brak informacji o istnieniu alei. Brak danych o pomnikach przyrody.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 4 I poł. XX w. lastryko, beton -
Obeliski NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Postumenty TAK 1 I poł. XX w. lastryko destrukt
Przyścienne NIE - - - -
Inne NIE - - - -
RAZEM 4
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Brak danych o pochówkach osób znanych i zasłużonych.

Inskrypcje

Nie znaleziono.


Galeria zdjęć

fot. Kornel Pleskot, 2016

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Wichorzu

Historia

Pierwsza wzmianka o Wichorzu pochodzi z 1376 roku. Od początku był top majątek prywatny. Pierwszym właścicielem był Sander z Wichorza. W czasach krzyżackich leżał na terenie komturstwa starogrodzkiego. W okresie I Rzeczpospolitej poznanymi właścicielami byli Wichorscy, Prontniccy, Oasieczkowscy (1570), Czapscy (1659), Koreccy (1667). Rodzina von Loga, która uzyskała tytuł szlachecki w 1775 stała się właścicielem majątku w 1788 i była nim nieprzerwane aż do 1945. W ich posiadaniu (w różnym okresie czasowym) znajdował się także Niemczyk i pobliskie Cepno. Po landracie Herrmannie Ludwigu, zmarłym w 1891, majątek objął syn Gottlieb Alexander Herrmann, porucznik kawalerii. Ten wraz z Elfrydą von Kummer z Berlina miał 4 dzieci. Po jego śmierci w 1911 majątkiem zarządzała wdowa z najstarszym synem. Najstarszy syn Hans Heinrich został wraz z matką, żoną i dzieckiem rozstrzelany w 1945 przez Armię Czerwoną już na terenie dzisiejszych Niemiec. Dwójka młodszych synów zginęła w I wojnie światowej. Drugą wojnę na krótko przeżyła najmłodsza z córek Maria Theodora, zmarła w 1946.
Majątek prócz dworu z parkiem, w którym założono cmentarz był olbrzymim folwarkiem z gorzelnią, owczarnią, hodowlą koni. Po 1945 w Wichorzu w dworze utworzono Zarząd Powiatowy Nieruchomości Ziemskich, a od 1949 funkcjonował PGR wraz z gorzelnią. Obecnie teren jest w rękach prywatnych. Ciężko w to uwierzyć, ale całość wraz z parkiem znajduje się w rejestrze zabytków, choć wszystkie budowle są w stanie agonalnym.
Według spisu z 1921 w Wichorzu mieszkało 13 ewangelików (5% mieszkańców), a zatem prawdopodobnie była to rodzina von Loga i najbliżsi współpracownicy z folwarku. W latach 80. XIX w. protestanci stanowili 36% mieszkańców. Podlegali pod parafię ewangelicką w Chełmnie.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej: Baranski, Braun, Filarecki, Folborski, Fuchs, Geminski, Henning, Kawecki, Kazaniecki, Kordowski, Kwiatkowski, Herrmann von Loga, Viktor von Loga, Malinowski, Młodzimiewski, Muller, Murawski, Ogdowski, Piontkowski, Plyczinski, Reiwer, Szymanski, Tolodziecki,

Księga adresowa Polski z 1928: Kozicki (kowal), Elfryda von Loga (właścicielka majątku)

Księga adresowa z 1941: Hans Heinrich von Loga (właściciel majątku, gorzelnia), Mazurczak (siodlarz), Mortinski (kowal), Piontkowski (stelmach), Przybyslawski (kowal)


Bibliografia:

  1. 2777 Papau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25 000, Preuss. Landesaufnahme, 1905. comp.jpg
  2. M. Biskup (red.), Dzieje Chełmna i jego regionu. Toruń: TNT, 1968, s. 405, 414. comp.jpg
  3. F. Calsow, General-Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer in Norddeutschland, T. IV Westpreussen, Berlin, 1872, s. 138-139. comp.jpg
  4. Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 159. comp.jpg
  5. J. T. Dziedzic, P. Ossowski, Powiat i miasto Chełmno. Monografja krajoznawcza, Chełmno, 1923, s. 108, 139. comp.jpg
  6. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Stolno na lata 2014 - 2017, Stolno, 2014, s. 9, 10, 14, 15, 40, 59. comp.jpg
  7. Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, Berlin, 1880, s. 36-37. comp.jpg
  8. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 475-476. comp.jpg
  9. M. Janicki, Handbuch des preußischen Adels, 1892, t. 1, s. 312. comp.jpg
  10. J. Krzepela, Rody ziem pruskich, cz. I, Kraków, 1927, s. 107. comp.jpg
  11. Książka adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów wojew. pomorskiego, 1926, s. 86-87. comp.jpg
  12. Księga adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów województwa pomorskiego, Toruń, 1929, s. 120. comp.jpg
  13. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1240. comp.jpg
  14. L. Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, Berlin, 1854-1856, s. 48, 110, 231. comp.jpg
  15. K. Czapski, Najstarsze dzieje Czapskich herbu Leliwa, [w:] "Między wielką polityką, a szlacheckim partykularzem. Studia z dziejów nowożytnej Europy", 1993, s. 363. comp.jpg
  16. Provinz Westpreussen / im Auftrag der Landwirtschaftskammer unter Mitwirkung der Königlichen Behörden der Provinz, 1909, s. 142-143. comp.jpg
  17. K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 46. comp.jpg
  18. Wichorze w internetowym Słowniku Historyczno-geograficznym Ziem Polskich w średniowieczu, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=2059
  19. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 10. comp.jpg
  20. Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Stolno, Stolno, 2009, s. 43, 46-47. comp.jpg
  21. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIII, s. 282. comp.jpg
  22. Westpreussisches Güter-Adressbuch, Stettin, 1903, s. 84-85. comp.jpg
  23. Wichorze na stronie PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1401/Wichorze/

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License