Cmentarz ewangelicki - Wilczkowo

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

tYWCaCBGCmrxYTvkU_G6dxxRmvOnh96DqdrNp10gzNefc6kOwXUxUMAK3Gn8V--djx3W-XpBLna_GulonzOys-eOSBYIFaZm--FUYl6cSgi7-OnkefNPQCYcLAxumsdohHXX0kOuRJtNY_1jEI-WJso7RRxrDK0jT45ZcLTOIuXPc1RDM6-wFX7iJjiOlbaPmZ5quajAlCUICWPk4WVEZRF-CJG6ra0Z6LoiRP2y3eStk1YxTf5Gh2IZYXS0kWkVkHCdKkPWfZVxCBipWmMav4IPBSHjoL2jHh0305SHn8I_z60hJxZU-clJN6sUte1m4THzqeTCYAR9QMg8ICri3m0oEKMM-tfaFvzJ5SkKbMgLL0cdzcylv6SAzWbsNMrqwiN6A4wvrTzaKrPwnT2BgY7yN8FMD8TwtGpG18HcGGty0o4h9aMzi1OLrToWt0tGSu6pdjHGJM1f18u2u2PKxkc_f2i01NvMuAaN4LlTPwAjU5OB9o5qeBeQi2YXUGG_b92LvUeZRo7ySaFdW4joMlgwv7XO-FJGmhUDeOCB2cTVPoJ-GmHdW_pQnwyze1tJzvtideAhqt1n2FmCu73wyOrJ9VMCYmHE=w320-h240

Opis cmentarza

polny.png chronione.png
Położenie

Cmentarz polny położony na zachodnim skraju wsi. Opuszczamy Żnin jadąc ulicą Wilczkowską wzdłuż Jeziora Żnińskiego Dużego, a następnie na pierwszym asfaltowym skrzyżowaniu skręcamy w lewo. Przejeżdżamy przez Wilczkowo - na końcu wsi droga skręca w prawo zaś kawałeczek przed skrętem po lewej stronie widzimy charakterystyczny zagajnik. Cmentarz ze wszystkich stron sąsiaduje z polem uprawnym.

Podstawowe informacje
Data założenia XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Żnin (od 1852), Żnin-Barcin (1847-1852), Szubin (przed 1847), kościół powstał w 1839
Status nieczynny
Powierzchnia 0,09ha
Nr działki 12
Kształt zbliżony do kwadratu
Najstarszy zachowany nagrobek I poł. XX w.
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia śmieci, dewastacja, splantowanie
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -
Roślinność
Drzewa lipa, dąb, …
Krzewy grochodrzew, …
Inne bluszcz, …

Układ cmentarza częściowo czytelny. Brak pomników przyrody.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 5 k. XIX - I poł. XX w. piaskowiec, beton -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK 1 I poł. XX w. beton przy mogiłach
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - przed 1945 był ogrodzony i prowadziła do niego ścieżka
Brama TAK 1 k. XIX / p. XX w. cegła słupy od bramy
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Krzyż NIE - - - -
Inne TAK 1 k. XIX / p. XX w. żeliwo fragment żeliwnego ogrodzenia

Na cmentarzu pochowani są członkowie rodu Hartfiel.

Inskrypcje - fot. Łukasz Naliwajski, 2016;

Galeria zdjęć

fot. Łukasz Naliwajski, 2016
{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15

Renowacja

Nie przeprowadzono. Istniejący cmentarz wzbudza sentyment mieszkańców wsi, a w szczególności Pani Stanisławy Łybek, do której jeszcze w ubiegłej dekadzie przyjeżdżali potomkowie rodziny Hartfiel. W 2012 roku właściciele pola dookoła cmentarza chcieli kupić działkę cmentarną z zamiarem przeniesienia prochów na inny cmentarz. Celem było zyskanie powierzchni pod uprawy. Z nieoficjalnych informacji mieszkańców wynika, że zamysł był podobno inny - teren cmentarza miał stać się działką budowlaną. Na dzień 20 lipca 2016 cmentarz istnieje, a więc do tej pory nikt nie wykupił terenu. Nikt z mieszkańców nie był także za sprzedażą ziemi.
Według bazy danych Verein für Computergenealogie potomkowie rodziny Hartfiel mieszkają w Hanowerze i Brazylii.

Osadnictwo w Wilczkowie

Historia

Jedna z najstarszych miejscowości regionu, pisemnie wzmiankowana w bulli Innocentego II, a zatem będąca własnością arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. W 1331 Wilczkowo zostało złupione przez Krzyżaków, a w 1408 powtórnie lokowane na prawie niemieckim. Wieś wchodziła w skład klucza żnińskiego aż do 1796, gdy władze pruskie przeprowadziły sekularyzację majątku biskupiego. Od tej pory Wilczkowo stało się wsią rządową, do której sprowadzono kolonistów niemieckich. Do Wilczkowa od co najmniej 1618 roku należał także młyn Kopernacz nad rzeką Gąsawką.
Ilość ewangelików w wieku XIX oscylowała wokół 40% mieszkańców. Najpierw uczęszczali do parafii w Szubinie, a od 1847 do Żnina, gdzie tamtejszy zbór uzyskał niezależność w 1852. Szkoła ewangelicka mieściła się w Januszkowie.
Wilczkowo nie było pod względem administracyjnym obszarem dworskim jednak ilość ziemi jaką posiadała rodzina Hartfiel uprawniała ich do uzyskania tytułu właścicieli ziemskich. Tuż przed wybuchem wojny majątek Waltera Hartfiela juniora liczył 156 ha. Rodzina jako właściciele ziemscy notowani są od co najmniej 1872 (na pewno nie byli nimi przed 1860) jednak ślady ich bytności w Wilczkowie są starsze. Najdawniejszą pewna wzmianka o Hartfielach sięga 1822 roku, lecz prawdopodobnie byli tu już przed zaborami przynajmniej w 1770. We wspomnianym 1822 Gottfried Hartfiel (ur. 1794), syn Johanna z Wilczkowa ożenił się z Dorotą Kruger z Bachórki. Rodzina była obecna aż do roku 1945 i cieszyła się sympatią Polaków, dzięki czemu ostatni spadkobierca został przez nich uratowany przed rozstrzelaniem przez Armię Czerwoną. Hartfielowie byli także czynnie zaangażowani w życie parafialne. Podczas uroczystego poświęcenia nowego kościoła ewangelickiego w Żninie w 1910 Walter Hartfiel senior, najstarszy parafianin, a jednocześnie skarbnik, dziękował małżonce pastora i życzył pomyślności w sprawowaniu obowiązków rodzinie.

Ludzie

Dane na podstawie dostępnych rekordów z ksiąg kościelnych ewangelickiej parafii w Szubinie
Zgony:
1832: Dorothea Kruger, ur. 1806 - żona Gottfrieda Hartfierla
1840: Johann Hartfiel, ur. 1826 - syn Gottfrieda i Dorothy z Krugerów
1840: Friedrich Hartfiel, ur. 1830 - syn Stephana Hartfiela i Marii Luedke z Góry
Śluby:
1822: Gottfried syn Johanna, ur. 1794 z Dorotheą Kruger z Bachórki
1828: Johann Hartfiel, ur. 1770 z Anną Dorotą Freder z Kowalewa koło Szubina
Konfirmacje:
1837: Stephan Hartfiel, ur. 1823, syn Gottfrieda i Dorothy Kruger
1848: Carl Hartfiel, ur. 1833, syn Stephana Hartfiela i Marii Luedke
1850: Julius Hartfiel, ur. 1836, syn Stephana Hartfiela i Marii Luedke
Chrzty:
1825: Johann Bursch, syn Johanna i Christiny Koenig
1830: Friedrich Hartfiel, syn syn Stephana Hartfiela i Marii Luedke
1831: Pauline Justine Hartfiel, córka Gottfrieda i Dorothy Kruger
1833: Carl Eduard Hartfiel, syn Stephana i Marii Luedke
1833: Henriette Hartfiel, córka Gottfrieda i Dorothy Pahlke
1835: Michael Hartfiel, syn Gottfrieda i Dorothy Pahlke
1836: Gottlob Julius Hartfiel, syn Stephana i Marii Luedke
1837: Christoph Carl Hartfiel, syn Gottfrieda i Dorothy Pahlke
1838: Caroline Hartfiel, córka Gottfrieda i Dorothy Pahlke
1840: Ottilie Hartfiel, córka Gottfrieda i Dorothy Pahlke
1842: Julius Hartfiel, syn Gottfrieda i Dorothy Pahlke
1844: Auguste Hartfiel, córka Gottfrieda i Dorothy Pahlke

Lista strat w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: Barkowski, Domagała, Fojutowski, Hartfiel, Jankowski, Karczyński, Koth, Nowakowski, Pahlke, Pioterek, Siadak, Sommerfeld, Strzelecki

Podoficer Carl Walter Hartfiel walczył w I wojnie światowej w 49 regimencie piechoty stacjonującym w Gnieźnie.

Księga adresowa z 1928: Walter Hartfiel (właściciel ziemski), I. Kokocha (właściciel ziemski), B. Krygier (właściciel ziemski), J. Siadak (właściciel ziemski), J. Sitarek (młyn)

Bibliografia:

  1. 3172 Znin, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1: 25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940 comp.jpg
  2. Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen, Berlin, 1872, s. 156-157. comp.jpg
  3. J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 518-519. comp.jpg
  4. K. Gapiński, Nie dadzą przenieść ewangelików, "Pałuki", 2012, nr 46, http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/17777-nie-dadza-przeniesc-ewangelikow.html
  5. Gemeindelexikon für die Provinz Posen: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1 Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1887, s. 250-251. comp.jpg
  6. Gueter-Adressbuch der Provinz Posen, Stettin: Paul Niekammer, 1907, s. 264-265. comp.jpg
  7. Güter-Adressbuch für die Provinz Posen, 1913, s. 294-295. comp.jpg
  8. Hartfielowe w udostępnionych rekordach ksiąg kościelnych ewangelickiej parafii w Szubinie (1825-1850), http://www.byteboss.com/view.aspx?id=429711&name=KB_Schubin
  9. Informacje Urzędowe Powiatu Żnińskiego z 30.01.1929, nr 8, s. 2. comp.jpg
  10. R. Konieczka, Wilczkowo. Nie chcą oddać cmentarza. Materiał video, 2012, http://palukitv.pl/wideo/609/Nie_chca_oddac_cmentarza_Wilczkowo.html
  11. S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski T. 2 M-Z, Poznań, 1922, s. 466. comp.jpg
  12. Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, 1926, s. 526-527. comp.jpg
  13. Księga Adresowa Obywateli Ziemskich Rzeczypospolitej Polskiej, 1923, s. 89. comp.jpg
  14. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1481. comp.jpg
  15. Kurzgefasstes statistisches Handbuch der Provinz Posen, Posen, 1877, s. 170. comp.jpg
  16. A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Wielkopolska, t. I, Warszawa, 1883, s. 184. comp.jpg
  17. Poświęcenie Kościoła Ewangelickiego w Żninie w dniu 19 października 1910 r., 2007, oryginał opublikowany w "Pałukach" nr 32/1993, http://palukitv.pl/teksty/karty-historii/662-poswiecenie-kosciola-ewangelickiego-w-zninie.html
  18. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie, Warszawa: GUS, 1926, s. 128. comp.jpg
  19. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIII, s. 458-459. comp.jpg
  20. S. Truchim (red.), Historja powiatu żnińskiego, Poznań, 1928, s. 21, 23, 49, 56, 58, 117, 118, 127, 138, 165, 173, 207. comp.jpg
  21. Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 45. comp.jpg
  22. Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, Bromberg, 1833, s. 134. comp.jpg
  23. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 140-141. comp.jpg
  24. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen, Posen: W. Decker, 1898, s. 440. comp.jpg
  25. Wilczkowo w Polonia Maior Fontes. comp.jpg
cmentarzewangelickirodowywilczkowo
wersja strony: 3, ostatnia edycja: 30 Aug 2016 03:00
Edytuj Oceń (0) Tagi Historia Pliki Drukuj Narzędzia + Opcje
O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License