Cmentarz ewangelicki - Wola Kożuszkowa

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

rBopuEsjAIknK50qD3-di8I9MGrxkT4gATAXScub47ANzFS7pspB9i6Qt6MSWPB82yg8X8Xa213tMMk=w320

Opis cmentarza

polny.png smieci.png
Położenie

Cmentarz położony w polu, ok 500 metrów na południe od głównej drogi biegnącej przez wieś. Jadąc drogą krajową nr 25 w kierunku Skulska, ok. 1,5 km za Nożyczynem skręcamy zgodnie z kierunkowskazem w prawo na Berlinek. Po ok. 700 metrach dojeżdżamy do skrzyżowania, a cmentarz jest w polu na wprost, ok. 500 metrów dalej.

Podstawowe informacje
Data założenia II poł. XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Jeziora Wielkie (od 1867), Strzelno (1788-1867)
Status nieczynny
Powierzchnia ~ 0,04 ha
Nr działki 219
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek ?
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia śmieci, zaoranie
Stan zachowania BARDZO ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji międzywojnie?, -

Według Geoportalu działka cmentarna nr 219 o powierzchni 0,04 ha jest nieco przesunięta w stosunku do zielonej kępy, która ma 0,06ha i częściowo leży na terenie działki nr 220.

Roślinność
Drzewa -
Krzewy lilak, …
Inne ….

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak alei. Układ cmentarza nieczytelny.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże TAK 1 I poł. XX w/ żeliwo bez górnego ramienia, urwany od strony podstawy
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 3 I p. XX w. beton -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE 3 stanowiska
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - fragment wyglądający na część słupa od bramy
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje

Nie znaleziono.


Galeria zdjęć

fot. Urszula Karolczak, 2016

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Woli Kożuszkowej

Historia

Wiarygodne wzmianki o istnieniu Woli Kożuszkowej pojawiają się w dokumentach kościelnych w 1413 roku, aczkolwiek możliwe, że wieś istniała już w 1356. Był to majątek szlachecki, której pierwszym znanym właścicielem był Jakub Wolski (1553). Wola nie zawsze miała jednego właściciela. Według źródeł z 1580 prócz Erazma Wolskiego byli nimi jeszcze Albin Zakrzewski i Piotr Demboliński. Kilkanaście lat później w 1593 część wsi przypadło Kacprowi Bieganowskiemu od zrzekającej się spadku Zofii Radczeskiej, a część nadal należała do Piotra Dembolińskiego. W latach 1618-1620 na pewno właścicielem był Piotr Padniewski, który był również właścicielem Kożuszkowa. Odtąd dwa majątki mają wspólnych dziedziców. Nie wiadomo jaka była kondycja Woli Kożuszkowej tuż po potopie, ale w 1687 Anna Niemojewska, żona Tomasza Tomickiego, musiała zgodzić się na wyderkaf Kożuchowa i Woli Kożuszkowej na rzecz kapituły gnieźnieńskiej. Kolejnego właściciela poznajemy w 1787. Był nim Ignacy Gosk. Rodzina Gosk władała majątkami jeszcze w 1846. Po sprzedaży trafiły do Święcickich herbu Krzywda (1854), a w 1857 jako właściciel zanotowany jest Albin Domański, który w 1860 wymieniony jest jako współwłaściciel z P. Swinarskim. W latach 70. XIX w. dobra znajdują się w rękach Bolesława Moszczeńskiego, właściciela majątku Wapno. Podobno w latach 90. XIX w. Wola należała do Żyda o nazwisku Cohn. Tymczasem następna znana nam informacja podaje, że Władysław Pętkowski kupił na subhaście Wolę w 1909 od Żyda Sanda. Pętkowscy najprawdopodobniej władali Wolą do 1939.
Według danych statystycznych z 1833 w kolonii Wola Kożuszkowa nie było ewangelików natomiast w 1860 stanowili 37% mieszkańców. Z czasem było ich coraz mniej. W 1921 było ich 4 na 228 mieszkańców. Protestanci podlegali pod parafię w Jeziorach Wielkich, a przedtem pod Strzelno. Szkoła ewangelicka musiała istnieć już w 1873 skoro orędownik urzędowy informuje o umieszczeniu tu nauczyciela komisarycznego z Łopienna.

Ludzie

Księga adresowa z 1903 r. zawiera następujące nazwiska: Sommermeier (właściciel majątku), Jacobi (zarządca dóbr); kolonia: Friedewald (karczma), Gertig (nauczyciel), Jankowski (młynarz), Jędruszakx2 (szynk), Szydłowski ("sołtys"),

Lista strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Drews, Kociński, Zwoliński

Księga adresowa Polski z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Adamczewski (stolarz), Golczyński (młyn), Hyży (karczma), Maciejewski (murarz), Nowakowski (artykuły kolonialne), Palczyński (wiatrak), Tadeusz Pętkowski (właściciel majatku, 375), Pradelski (rzeźnik),


Bibliografia:

  1. 3475 Siedlimowo, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940. comp.jpg
  2. Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen, Berlin, 1872, s. 58-59. comp.jpg
  3. Adressbuch für die Stadt Inowrazlaw und die Kreise Inowrazlaw und Strelno, Inowrazlaw: Kujawischer Bote, 1903, s. 198, 199. comp.jpg
  4. Amtsblatt der Königlichen Preußischen Regierung zu Bromberg, 1873, nr 18, s. 108. comp.jpg
  5. J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 482. comp.jpg
  6. T. Ciałkowski, Gmina Jeziora Wielkie. Zarys monograficzny, 1998, s. 124-125.
  7. Güter-Adressbuch für die Provinz Posen, 1913, s. 258-259. comp.jpg
  8. E. Kneschke, Neues allgemeines deutsches Adels-Lexicon, t. 3, 1861, s. 604. comp.jpg
  9. S. Kozierowski, Badanie nazw topograficznych dzisiejszej archidyecezyi gnieźnieńskiej, Poznań: Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1922, s. 205. comp.jpg
  10. Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, 1926, s. 321-322. comp.jpg
  11. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1484. comp.jpg
  12. Kurzgefasstes statistisches Handbuch der Provinz Posen, Posen, 1877, s. 152. comp.jpg
  13. L. Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, t. 2 L-S, 1855, s. 512. comp.jpg
  14. "Orędownik" z 04.06.1909, nr 125, s. 2. comp.jpg
  15. A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Wielkopolska, t. I, Warszawa, 1883, s. 158. comp.jpg
  16. K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 298. comp.jpg
  17. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 83. comp.jpg
  18. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 578. comp.jpg
  19. Teki Dworzaczka, http://teki.bkpan.poznan.pl/index_regesty.html
  20. Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 86. comp.jpg
  21. Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, 1833, s. 64. comp.jpg
  22. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 100-101. comp.jpg
  23. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 113. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License