Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w polu, ok 500 metrów na południe od głównej drogi biegnącej przez wieś. Jadąc drogą krajową nr 25 w kierunku Skulska, ok. 1,5 km za Nożyczynem skręcamy zgodnie z kierunkowskazem w prawo na Berlinek. Po ok. 700 metrach dojeżdżamy do skrzyżowania, a cmentarz jest w polu na wprost, ok. 500 metrów dalej.
Podstawowe informacje
| Data założenia | II poł. XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Jeziora Wielkie (od 1867), Strzelno (1788-1867) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~ 0,04 ha |
| Nr działki | 219 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | ? |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, zaoranie |
| Stan zachowania | BARDZO ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | międzywojnie?, - |
Według Geoportalu działka cmentarna nr 219 o powierzchni 0,04 ha jest nieco przesunięta w stosunku do zielonej kępy, która ma 0,06ha i częściowo leży na terenie działki nr 220.
Roślinność
| Drzewa | - |
| Krzewy | lilak, … |
| Inne | …. |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak alei. Układ cmentarza nieczytelny.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | 1 | I poł. XX w/ | żeliwo | bez górnego ramienia, urwany od strony podstawy |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 3 | I p. XX w. | beton | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | 3 stanowiska | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | fragment wyglądający na część słupa od bramy |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Urszula Karolczak, 2016
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Woli Kożuszkowej
Historia
Wiarygodne wzmianki o istnieniu Woli Kożuszkowej pojawiają się w dokumentach kościelnych w 1413 roku, aczkolwiek możliwe, że wieś istniała już w 1356. Był to majątek szlachecki, której pierwszym znanym właścicielem był Jakub Wolski (1553). Wola nie zawsze miała jednego właściciela. Według źródeł z 1580 prócz Erazma Wolskiego byli nimi jeszcze Albin Zakrzewski i Piotr Demboliński. Kilkanaście lat później w 1593 część wsi przypadło Kacprowi Bieganowskiemu od zrzekającej się spadku Zofii Radczeskiej, a część nadal należała do Piotra Dembolińskiego. W latach 1618-1620 na pewno właścicielem był Piotr Padniewski, który był również właścicielem Kożuszkowa. Odtąd dwa majątki mają wspólnych dziedziców. Nie wiadomo jaka była kondycja Woli Kożuszkowej tuż po potopie, ale w 1687 Anna Niemojewska, żona Tomasza Tomickiego, musiała zgodzić się na wyderkaf Kożuchowa i Woli Kożuszkowej na rzecz kapituły gnieźnieńskiej. Kolejnego właściciela poznajemy w 1787. Był nim Ignacy Gosk. Rodzina Gosk władała majątkami jeszcze w 1846. Po sprzedaży trafiły do Święcickich herbu Krzywda (1854), a w 1857 jako właściciel zanotowany jest Albin Domański, który w 1860 wymieniony jest jako współwłaściciel z P. Swinarskim. W latach 70. XIX w. dobra znajdują się w rękach Bolesława Moszczeńskiego, właściciela majątku Wapno. Podobno w latach 90. XIX w. Wola należała do Żyda o nazwisku Cohn. Tymczasem następna znana nam informacja podaje, że Władysław Pętkowski kupił na subhaście Wolę w 1909 od Żyda Sanda. Pętkowscy najprawdopodobniej władali Wolą do 1939.
Według danych statystycznych z 1833 w kolonii Wola Kożuszkowa nie było ewangelików natomiast w 1860 stanowili 37% mieszkańców. Z czasem było ich coraz mniej. W 1921 było ich 4 na 228 mieszkańców. Protestanci podlegali pod parafię w Jeziorach Wielkich, a przedtem pod Strzelno. Szkoła ewangelicka musiała istnieć już w 1873 skoro orędownik urzędowy informuje o umieszczeniu tu nauczyciela komisarycznego z Łopienna.
Ludzie
Księga adresowa z 1903 r. zawiera następujące nazwiska: Sommermeier (właściciel majątku), Jacobi (zarządca dóbr); kolonia: Friedewald (karczma), Gertig (nauczyciel), Jankowski (młynarz), Jędruszakx2 (szynk), Szydłowski ("sołtys"),
Lista strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Drews, Kociński, Zwoliński
Księga adresowa Polski z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Adamczewski (stolarz), Golczyński (młyn), Hyży (karczma), Maciejewski (murarz), Nowakowski (artykuły kolonialne), Palczyński (wiatrak), Tadeusz Pętkowski (właściciel majatku, 375), Pradelski (rzeźnik),
Bibliografia:
- 3475 Siedlimowo, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940.
- Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen, Berlin, 1872, s. 58-59.
- Adressbuch für die Stadt Inowrazlaw und die Kreise Inowrazlaw und Strelno, Inowrazlaw: Kujawischer Bote, 1903, s. 198, 199.
- Amtsblatt der Königlichen Preußischen Regierung zu Bromberg, 1873, nr 18, s. 108.
- J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 482.
- T. Ciałkowski, Gmina Jeziora Wielkie. Zarys monograficzny, 1998, s. 124-125.
- Güter-Adressbuch für die Provinz Posen, 1913, s. 258-259.
- E. Kneschke, Neues allgemeines deutsches Adels-Lexicon, t. 3, 1861, s. 604.
- S. Kozierowski, Badanie nazw topograficznych dzisiejszej archidyecezyi gnieźnieńskiej, Poznań: Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1922, s. 205.
- Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, 1926, s. 321-322.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1484.
- Kurzgefasstes statistisches Handbuch der Provinz Posen, Posen, 1877, s. 152.
- L. Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, t. 2 L-S, 1855, s. 512.
- "Orędownik" z 04.06.1909, nr 125, s. 2.
- A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Wielkopolska, t. I, Warszawa, 1883, s. 158.
- K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 298.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 83.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 578.
- Teki Dworzaczka, http://teki.bkpan.poznan.pl/index_regesty.html
- Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 86.
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, 1833, s. 64.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 100-101.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 113.