Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na północno-zachodnim skraju miejscowości przy nieutwardzonej drodze. Z centrum Osieka kierujemy się na północny wschód w stronę stacji kolejowej i tuż przed krzyżem przydrożnym skręcamy w prawo zgodnie z drogowskazem na Kretki Małe. Po 1,5 km docieramy do przystanku PKS i zjeżdżamy w lewo w nieasfaltową drogę. Po następnych 900 metrach docieramy do krzyża obok gospodarstwa domowego. Tu skręcamy w lewo i po ok. 350 metrach mamy po lewej stronie cmentarz sąsiadujący od północ i zachodu z polem, a od wschodu i południa z drogami.
Podstawowe informacje
| Data założenia | IV ćw. XVIII wieku |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Rypin (od 1938), Michał-Rypin (1888-1938), Michałki (1784-1888), miejscowy kantorat zamknięty pod koniec I poł. XIX w. |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,11ha |
| Nr działki | 4 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | 1884 |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1946, - |
Roślinność
| Drzewa | klon, jesion, akacja,… |
| Krzewy | lilak, … |
| Inne | barwinek, … |
Brak informacji na temat alei cmentarnej. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | 1 | okres międzywojenny | metal | łącznie przy nagrobkach jest 6 krzyży |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | TAK | ? | - | - | - |
| Obeliski | TAK | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | TAK | 1 | I poł. XX w. | beton, lastryko | - |
| Postumenty | TAK | 12 | IV. ćw. XIX w. - I poł. XX w. | piaskowiec, beton | w tym jeden postument pod krzyż |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| RAZEM | 13 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | wał ziemno-kamienny |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | TAK | 2 | XXI w. | metal, granit, beton | metalowy krzyż i tabliczka informacyjna |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Galeria zdjęć
fot. Grzegorz Becmer, 2017
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
Renowacja
Cmentarz uporządkowano i upamiętniono krzyżem wraz z małą tabliczką informacyjną. Brak danych na temat autorów porządków.
Osadnictwo w Wólce Kretkowskiej
Historia
W porównaniu z innymi wsiami trudno odnaleźć rok powstania rumunku Wólka Kretkowska nie mówiąc już o dacie powstania kantoratu i cmentarza. Według Kneifla stało się to (powstanie szkoły) w połowie XVIII wieku, co powtarza Treichel. Wizytacje parafii rzymskokatolickiej w Osieku z roku 1775 i 1781 nie wspominają o kaplicach i cmentarzach dla innowierców w Wólce. Kolejna wizytacja z 1782 mówi o szkole w Kretkach Dużych, co Aleksander Mietz każe uważać za Wólkę Kretkowską. Jeśli tak, to i zapewne cmentarz istniał już w IV ćw. XVIII wieku. Niestety mapa Pertheesa wg danych z końca XVIIII wieku wcale nie pokazuje miejscowości Wólka, tylko Kretki Małe i Duże. Kantorat został zamknięty jeszcze w I poł. XIX wieku i ustąpił nowszej kaplicy w Kretkach Dużych (spis z 1867 już nie wymienia kantoratu w Wólce tylko w Obórkach i Jeziórkach). W 1921 ewangelicy z Wólki stanowili 60% mieszkańców miejscowości.
Ludzie
Źródła:
- 2882 Wilhelmsdank, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1944.
- Cmentarz w Wólce Kretkowskiej na UpstreamVistula, 2010.
- M. Grzybowski, Katolickie kaplice dworskie oraz miejsca kultu innowierców na Mazowszu w drugiej połowie XVIII w., "Studia Płockie" 1985, t. XIII, s. 281-282.
- A. Hitzeman, J. Dennerlein, 150 Years Evangelical-Lutheran congregation at Michalki-Rypin, 2008 (oryg. 1929), s. 8-9.
- E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555-1939. Eine Parochialgeschichte in Einzeldarstellungen. Vierkirchen über München : Selbstverlag des Verfassers, 1971, s. 59-60, 68.
- A. Mietz, Protestanci, [w:] Osiek Rypiński: dzieje parafii i gminy pod red. M. Grzybowskiego, 1994, s. 132, 136, 138.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 1, M. St. Warszawa, województwo warszawskie. Warszawa: GUS, 1925, s. 160.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 665.
- A. Treichel, Geschichte des Deutschtums von Rippin und Umgegend, Rippin : Landkreis Rippin, 1942, s. 41, 62.