Cmentarz ewangelicki - Zielonka II

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

_WSIHKrBopwOOWDpL00zAx8n59kZUOJqKVbR6aXSBmxyu5P3DDpE6CF4HNAG-s9ZoqT7jE_cOZUkZ-OmbPA=w320

Opis cmentarza

las.png mennonici.png
Położenie

Cmentarz położony w zachodniej części miejscowości, na skraju lasu przy ul. Gilowej. Po wjeździe do Zielonki ulicą Bydgoską dojeżdżamy do ronda z kapliczką gdzie skręcamy w lewo w drogę idącą wzdłuż lasu (ul. Dzięciołowa), a następnie skręcamy w lewo w Gilową (także skraj lasu). Po około 170 metrach po lewej stronie widzimy cmentarz. Od zachodu sąsiaduje z drogą, którą dojechaliśmy, z pozostałych stron otoczony jest przez las.

Podstawowe informacje
Data założenia k. XIX / p. XX w.*
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Ciele (od 1866), Bydgoszcz (1772-1866)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,42ha
Nr działki nie wyodrębniono, na terenie 150
Kształt zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek p. XX w.
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia likwidacja, śmieci, zalesienie
Stan zachowania ZŁY, typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -

[*] - musiał powstać pomiędzy 1896, a 1911 rokiem.

Roślinność
Drzewa dąb, sosna, …
Krzewy lilak, grochodrzew, …
Inne trawa, …

Brak pomników przyrody. Układ wewnętrzny częściowo nieczytelny. Aleje wtórne.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mogiły obmurowane TAK ? k. XIX / p. XX w. - I poł. XX w lastryko, beton -
Mogiły obmurowane z postumentem TAK ? k. XIX / p. XX w. - I poł. XX w. beton
Mogiły ziemne ? - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Postumenty TAK ? k. XIX / p. XX w. - I poł. XX w beton -
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Inne NIE - - - -
RAZEM >30 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne TAK 1 I poł. XX w. beton studnia?
Inskrypcje


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2015;

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Zielonce

Historia

Pierwsze wzmianki o Zielonce pochodzą z 1712 roku. Według ówczenej wizji starostwa i wójtostwa bydgoskiego w Zielonce mieszkało 4 olęderskich gospodarzy jednak nie byli oni w stanie siać, a tym samym zapłacić czynsz. O tym, że sytuacja spowodowana wojną północna była dramatyczna przekonano się rok później. W 1713 Zielonka zapisana była jako deserta, a więc wieś opuszczona. Następne dekady zmieniły sytuację. Według lustracji z 1744 znów mieszkało tu 4 gospodarzy na podstawie kontraktu olęderskiego zawartego na 10 lat z wójtem bydgoskim Henrykiem Baudissonem. Następny kontrakt spisano w 1756 z wójtem Henrykiem Bruhlem. Wtedy to trójka olędrów (Breck, Ferau i Glim) podpisała go na 50 lat. W 1818 wieś liczyła 9 dymów i 66 mieszkańców, a w 1846 już 15 dymów i 105 mieszkańców. Zdecydowana większość była wyznania ewangelickiego. Według danych z 1860 aż 93% to protestanci. Istniała już wtedy szkoła ewangelicka. Zgodnie z podziałem parafialnym ewangelicy podlegali od 1866 pod parafię ewangelicka w Cielu, a przedtem pod Bydgoszcz. Jeszcze w 1921 roku mieszkało tu 86% protestantów. Odtąd jednak sytuacja wyznaniowo-narodowościowa zaczęła się zmieniać i według danych z 1938 Niemcy stanowili 57% wszystkich mieszkańców.
W okresie okupacji nazwę wsi zmieniono na Wolfshals nawiązując tym samym do nazwy sąsiedniej osady Wilcze Gardło, która przestała istnieć w I połowie lat 90. XIX wieku. Małe Wilcze Gardło wcielono do Zielonki. Po 1945 przyłączono także północną część Wielkiego Wilczego Gardła.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej: Beier, Beyer, Bigalke, Blank, Boeck, Boelter, Brandt, Busse, Friedrich, Gartz, Gehrke, Graul, Hinz, Hollweg, Hoft, Jeschke, Jonas, Kistan, Krause, Krenz, Leu, Maiwald, Manthey, Moderzinski, Pfefferkorn, Pusch, Radtke, Redmann, Reinert, Ryprzynski, Schmidt, Schreiber, Schulz, Schwarz, Starkowski, Voigt, Woller, Ziemke, Ziolkowski

Księga adresowa Polski z 1928: Eichstadt (zajazd), Radtke (kowal), Schulz (murarz), Zitlau (kołodziej)


Bibliografia:

  1. 2973 Zielonke, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911. comp.jpg
  2. J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 428. comp.jpg
  3. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1495. comp.jpg
  4. Z. Górski, R. Kabaciński, A. Mietz (red.), Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1765. Województwo inowrocławskie, Bydgoszcz, 2011, s. 50, 111.
  5. Z. Guldon, Opisy starostwa bydgoskiego z lat 1661-1765, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe - źródła do dziejów Bydgoszczy nr2, 1966, s. 32, 33, 40, 44.
  6. R. Kabaciński, Inwentarze starostwa i wójtostwa bydgoskiego z lat 1753-1766, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, źródła do dziejów Bydgoszczy, nr 9, 1977, s. 21, 66-67.
  7. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie, 1926, s. 6. comp.jpg
  8. Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego gminy Białe Błota, 2016, s. 46. comp.jpg
  9. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIV, s. 603. comp.jpg
  10. Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 17. comp.jpg
  11. Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 13. comp.jpg
  12. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 6-7. comp.jpg
  13. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 48-49. comp.jpg
  14. Zielonka na Wikipedii, https://pl.wikipedia.org/wiki/Zielonka_(powiat_bydgoski)
  15. F. Żmidziński, Przemiany w gospodarce wiejskiej starostwa bydgoskiego w latach 1661-1772, BTN, Prace Wydziału Nauk Humanistycznych, Seria C, Nr 13, Prace Komisji Historii, t. 9, 1973, s. 104, 106.

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License