Cmentarz ewangelicki - Zielonka (Wilcze Gardło)

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

1FtR4og2-NlR7zIvGeTPWbJmY6rtiQqsRlK8YW_4jwwHoUgBVt6tGUE_Bw-2hzHkgcrQFshPXRckklNA_Eo=w320

Opis cmentarza

las.png mennonici.png
Położenie

Cmentarz położony w lesie na terenie nieistniejącej osady olęderskiej Wielkie Wilcze Gardło. Dotrzeć do niego można ulicą Gilową. Od skrzyżowania tejże z ulicami Dzięciołową i Sójki kierujemy się dalej prosto ok. 550 metrów. Cmentarz będzie po prawej stronie drogi, nieco oddalony od jej krawędzi o 10-15 metrów. Ze wszystkich stron graniczy z lasem.

Podstawowe informacje
Data założenia p. XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Ciele (od 1866), Bydgoszcz (1772-1866)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,20ha[*]
Nr działki nie wyodrębniono, na terenie 263/1 LP
Kształt zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek k. XIX w.
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia likwidacja, śmieci, zalesienie
Stan zachowania ZŁY, typ III
Data zamknięcia, likwidacji ok. 1920, ?

[*] - według geoportalu Banku Danych o Lasach; właścicielem terenu jest Nadleśnictwo Bydgoszcz. Cmentarz wymaga ponownego zmierzenia powierzchni.

Roślinność
Drzewa dąb, topola, …
Krzewy lilak, grochodrzew, jałowiec…
Inne trawa, …

Brak pomników przyrody. Układ zewnętrzny częściowo czytelny. Układ wewnętrzny nieczytelny. Aleje wtórne.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mogiły obmurowane TAK 8 k. XIX / p. XX w. lastryko, beton -
Mogiły obmurowane z postumentem TAK 6 k. XIX / p. XX w. - I ćw. XX w. beton
Mogiły ziemne ? - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Postumenty TAK 1 k. XIX / p. XX w. - I ćw. XX w beton cokoł
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Płyty poziome TAK 2 IV. ćw. XIX w. lastryko oderwane od mogiły obmurowanej
Przyścienne NIE - - - -
Inne NIE - - - -
RAZEM 17 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2015;

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Wilczym Gardle

Historia

Wilcze Gardło powstało poprzez wydzierżawienie na prawie olęderskim terenu pod budowę folwarku, którego właścicielem było miasto Bydgoszcz. Po raz pierwszy wzmiankowane jest w 1723 roku. W 1789 liczyło 4 dymy, a wszyscy mieszkańcy byli ewangelikami. Pomiędzy 1846, a 1849 doszło do podziału na Wielkie Wilcze Gardło (folwark) i Małe Wilcze Gardło (wieś). W obu Wilczych Gardłach niemal cała populacja była wyznania protestanckiego. Mieszkańcy pierwotnie podlegali pod bydgoską parafię ewangelicką, a od 1866 pod parafię w Cielu. Szkoła znajdowała się w Zielonce. Wilcze Gardło znika z map w I poł. lat 90. XIX wieku. Teren Wielkiego Wilczego Gardła zostaje przyłączony do Prądek, a Małe Wilcze Gardło do Zielonki. Po 1945 roku część północnej części dawnego Wielkiego Wilczego Gardła przesunięto z Prądek do Zielonki.

Ludzie

1743: Chmielewski i Hartbart
1752-1762: Marcin Lenzer
1759-1762: Jan Agward


Bibliografia:

  1. 2973 Zielonke, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911. comp.jpg
  2. Amtsblatt der Königlichen Preußischen Regierung zu Bromberg, 1849, nr 13, s. 89. comp.jpg
  3. J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 423. comp.jpg
  4. J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 252.
  5. R. Kabaciński, Rejestry ekonomiczne miasta Bydgoszczy z lat 1742-1765, 1970, s. 8, 27, 33, 39, 47, 55, 65, 72, 78, 86, 94, 181,
  6. Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego gminy Białe Błota, 2016, s. 46. comp.jpg
  7. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIII, s. 456. comp.jpg
  8. Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 15. comp.jpg
  9. Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 4. comp.jpg
  10. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 6-7. comp.jpg
  11. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 48-49. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License