Cmentarz ewangelicki - Zimne Wody (Kapuściska Wielkie)

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

kkkk.jpg

Opis cmentarza

zabudowany.png mennonici.png
Położenie

Cmentarz położony był przy obecnej ul. Kieleckiej 8. Ze wszystkich stron działkę otacza teren zabudowany.

Podstawowe informacje
Data założenia II poł. XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Małe Bartodzieje (od 1901), Bydgoszcz (od 1772-1901)
Status nieistniejący
Powierzchnia ~0,44ha
Nr działki 6/3
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek brak
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia -
Stan zachowania ZLIKWIDOWANY I NIEUPAMIĘTNIONY, Typ I
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, 19??
Roślinność
Drzewa
Krzewy -
Inne -

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak informacji co do istnienia alei. Układ cmentarza częściowo czytelny.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane NIE - - - -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE ?
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje

Nie znaleziono.


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2014

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5

Renowacja

Niemożliwa z powodu likwidacji cmentarza. Cała działka, na której stał cmentarz jest dziś siedzibą hurtowni. Jedyną pozostałością jest pas drzew od strony północnej.


Osadnictwo w Kapuściskach Wielkich

Historia

Pierwsze wzmianki o Kapuściskach Wielkich pochodzą z 1435 r. Była to osada będąca patrymonium miasta Bydgoszcz i bezpośrednio podlegająca starostwu bydgoskiemu. W 1660 r. starostwo bydgoskie postanowiło sprowadzić osadników olęderskich, stąd wysoki odsetek ludności protestanckiej w spisach. Wojna północna nie oszczędziła wsi, w 1712 r zanotowano całkowite wyludnienie i w związku z tym kolejny kontrakt zawarto w 1721 r. Od 1744 r. istnieją dwie wsie po dwóch stronach Brdy, na brzegu prawym Kapuściska Wielkie, a na brzegu lewym Kapuściska Małe. Oba posiadają folwarki miejskie, które w okresie zaborów władze pruskie wydzierżawiały osobom prywatnym. W XIX w. były stopniowo parcelowane.
W spisie statystycznym z 1833 r. ewangelicy stanowili 85% mieszkańców i do 1920 stanowili zdecydowaną większość. Szkoła ewangelicka mieściła się w położonych na zachód Bartodziejach Małych, podobnie powołana w 1901 r. parafia ewangelicka. Przedtem protestanci uczęszczali do kościoła w Bydgoszczy. Działała tu fabryka materiałów budowlanych, tartak parowy oraz przystań towarowa wraz ze stocznią Ganotta na Brdzie. Intensywny rozwój sprawił, że Kapuściska Wielkie (Schonhagen) wchłonęły dawny pierwotny obszar wsi Zimne Wody.
Od 1.04.1920 r. w granicach administracyjnych miasta Bydgoszcz. Wyjeżdżającą ludność niemiecką zastępowała polska. W czasie II wojny na południowo-wschodnim skraju Kapuścisk powstała fabryka amunicji D.A.G. Bromberg. Po wojnie zaczęto budować pierwsze osiedle oddane do użytku w 1952 r. Od tej pory Kapuściska na prawym brzegu Brdy pełnią funkcję osiedla mieszkaniowego głównie z wielkiej płyty.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej: Bernecker, Boldin, Borowski (Burowski), Breit, Dambrowski, Dittmann, Draheim, Eckert, Floter, Folgmann, Freter, Gatzki, Gendyewski, Glazinski, Haak, Happke, Harke, Jarzyna, Karan, Karl, Kersten, Kispupski, Koplin, Kowalski, Krause, Kruger, Kuhfeld, Leonhardt, Lersch, Lornsch (Lorusch), Łukaczewski, Ludtke, Malinowski, Marohn, Maschinski, Mathaus, Mentz, Michalowski, Neumann, Noetzel, Otto, Prost, Radler, Rellier, Samainski, Scherrbarth, Schmidt, Schulz, Schulke, Sieg, Steckert, Starszewsky, Suchland, Teichgraber, Templin, Tetzlaff, Trojahn, Voigtländer, Weigert, Wiese, Wisniewski, Will, Zuhlke


Bibliografia:

  1. 2874 Bromberg, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1916. comp.jpg
  2. E. Alabrudzińska, Mniejszości wyznaniowe w Bydgoszczy w latach 1920-1939, Toruń: Wydawnictwo UMK, 1995, s. 27
  3. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Byłej Dzielnicy Pruskiej 1920, nr 8, poz. 62. comp.jpg
  4. K. Bartkowski, Udział starostwa i wójtostwa bydgoskiego w kolonizacji holenderskiej, "Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i okolic", 1996, z. 1, s. 109. comp.jpg
  5. Z. Guldon, R. Kabaciński, Zarys dziejów osad miejskich oraz miejscowości przyłączonych do Bydgoszczy do 1939 roku, [w:] Historia Bydgoszczy. Tom II, cz. I 1920-1939, pod red. M. Biskupa, Bydgoszcz: BTN, 1999.
  6. Industrie und Gewerbe in Bromberg, Bromberg: A. Dittmann, 1907. comp.jpg
  7. Lustracje województw wielkopolskich i kujawskich 1765 pod red. Z. Górskiego, R. Kabacińskiego i R. Mietza, Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW, 2011, s. 48.
  8. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 826. comp.jpg
  9. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 10-11. comp.jpg
  10. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 36-42. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License