Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony przy ul. Piekarskiej. W centrum Złejwsi Wielkiej skręcamy z DK nr 80 w drogę wojewódzką nr 546 (ul. Handlowa, kierunek Łubianka) i po przejechaniu ok. 550 m. skręcamy w lewo w ul. Piekarską. Niecałe 400 m dalej znajduje się cmentarz. Od północy sąsiaduje ze wspomnianą ulicą, od wschodu z lasem, od południa z nieużytkami, a od zachodu z terenami gospodarstw domowych. Pierwotnie cmentarz polny, obecnie to teren zabudowany.
Podstawowe informacje
| Data założenia | XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Zławieś Wielka (od 1896), przedtem Górsk |
| Status | zlikwidowany |
| Powierzchnia | ~0,21 ha |
| Nr działki | na terenie działki nr 215 |
| Kształt | zbliżony do kwadratu |
| Najstarszy zachowany nagrobek | - |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | ZLIKWIDOWANY, Typ V |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945, 1979 |
Informacje w powyższej tabelce odnoszą się do byłego cmentarza ewangelickiego z likwidowanego w 1979 r. Współczesny cmentarz rzymskokatolicki został przedłużony w kierunku południowo-zachodnim. Pierwotnie sięgał kilka metrów na południowy zachód za drewniany krzyż. Jedyny z zachowanych nagrobków ewangelickich używany dla pochówku katolickiego jest na (fot. 7).
Roślinność
| Drzewa | dąb, iglaki |
| Krzewy | - |
| Inne | - |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza ewangelickiego był niemal identyczny z dzisiejszym.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obejścia | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 1 | lata 20. lub 30. XX w. | lastryko | jedyny zachowany nagrobek ewangelicki używany dziś dla pochówku katolickiego (fot. 7) |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | co najmniej 10 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | TAK | - | XX w. | żelazo | współczesne ogrodzenie |
| Brama | TAK | - | XX w. | żelazo, cegła | współczesna |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | TAK | 1 | XX w. | beton | współczesna |
| Inne | TAK | 1 | XX w. | drewno | współczesny krzyż na środku cmentarza, na przecięciu się alei głównej z aleją wychodzącą od kaplicy |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje - fot. Robert Babiarz
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
fot. Robert Babiarz, 2014
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
Renowacja
Niemożliwa ze względu likwidacji nagrobków ewangelickich. Podczas prac grabarskich odkrywano czasem rozbite pozostałości po tablicach inskrypcyjnych (fot. 5, 6) i (INS. 1).
Osadnictwo w Złejwsi Małej.
Historia
Pierwsze wzmianki o wyodrębnieniu Złejwsi Małej z Złejwsi Wielkiej notowane były w 1726 r. Do pierwszego zaboru pruskiego była własnością miasta Toruń. Materiały z katastru fryderycjańskiego z 1773 r. dowodzą , że wieś zamieszkiwana była wówczas przez 133 mieszkańców wyznania luterańskiego, a część z nich miała podpisane emfiteuzy - czyli było to osadnictwo typu olęderskiego. Spis powszechny z 1921 r. zanotował występowanie tylko 10% polskojęzycznych mieszkańców.
Ludzie
Bibliografia:
- 2875 Fordon, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1940.
- Informacje przekazane przez Roberta Babiarza, 2014.
- H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900, s. 196
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 71
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIV, s. 626-627.
- Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zławieś Wielka. Część I - Uwarunkowania, Warszawa: Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, 2007, s. 44.