Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Uwaga: Nie jest to miejsce ulokowania cmentarza, gdyż nie wiadomo gdzie pochowano ofiary epidemii. Wiadomo tylko, że w miejscu kapliczki stał do 1848 r. kościół. Przyjmujemy, że jest to symboliczny upamiętniony cmentarz poepidemiczny.
Położenie
Kapliczka położona na terenie dawnego parku dworskiego w Brannie, na niewielkim wzniesieniu, ok. 30 m. od głównej drogi przechodzącej przez wieś. Będąc w Markowie, przy skrzyżowaniu, patrząc w stronę położonej obok szkoły kierujemy się w prawo (na wschód) ok. 950 m. do skrzyżowania. Dalej prosto ok. 250 m. Mijamy po lewej dawne czworaki, a po prawej zauważymy kapliczkę. Ze wszystkich stron sąsiaduje z terenem dawnego parku.
Podstawowe informacje
| Data założenia | XIX w., prawdopodobnie w 1873 r. |
| Wyznanie | bezwyznaniowy-epidemiczny |
| Ówczesna parafia | - |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ? |
| Nr działki | nie wyodrębniono, na terenie 203 |
| Kształt | ? |
| Najstarszy zachowany nagrobek | brak |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | UPAMIĘTNIONY (?) |
Roślinność
| Drzewa | - |
| Krzewy | - |
| Inne | … |
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Krzyż | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć - fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
Renowacja
Nie przeprowadzono. Obecny krzyż metalowy jest z 1997 r. i zastąpił dawny drewniany. Został poświęcony w 2004 r. Nie zawiera żadnych odniesień związanych z epidemią.
Epidemia cholery w Brannie.
Nie wiadomo, która epidemia przyczyniła się do założenia cmentarza. Być może z 1831 r. Była to najsroższa z XIX - wiecznych epidemii cholery na ziemiach polskich. Równie dobrze może to być pamiątka po epidemii z 1873 r., kiedy to śmiertelność we wschodniej części powiatu inowrocławskiego była szczególnie wysoka.
Biorąc pod uwagę, że w Brannie istniał do 1848 r. kościół pw. Apostołów Piotra i Pawła, którego pozostałości zostały rozebrane w 1848 r. na polecenie właściciela majątku Krzysztofa Nehringa możemy zakładać, że druga data jest prawdziwsza jednak tak naprawdę nie wiemy, czy cmentarz ulokowano w miejscu dawnego kościoła, czy na polu. Sam kościół pierwotnie rzymskokatolicki został przejęty po 1571 r. przez kalwinów za pozwoleniem ówczesnego właściciela Mateusza Brańskiego. Jeszcze w 1599 r. posiadał pastora. Potem przejęty przez katolików i funkcjonujący administracyjnie w parafii Murzynno-Branno dekanatu gniewkowskiego.
Bibliografia:
- 3177 Neugrabia, Messtischblatt, 1:25 000, Preussische Landesaufnahme, 1909.
- Informacja o krzyżu w Brannie, http://gniewkowo.eu/index.php?idm=27&idm2=38 [dostęp: 04.12.2014]
- Monumenta Historica Dioeceseos Wladislaviensis, XVII, 1899, s. 11-12.
- Monumenta Historica Dioeceseos Wladislaviensis, XXI, 1901, s. 197-198.
- W. Krasiński, Zarys dziejów powstania i upadku reformacji w Polsce, T. 2, cz. 2, Warszawa, 1905, s. 147.
- D. Włodarczyk, Od powietrza, ognia, głodu i wojny. Epidemie cholery wśród ludności Regencji Bydgoskiej Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Inowrocław 1998.
- Zabytkowe cmentarze i mogiły w Polsce. Województwo bydgoskie, oprac. Olga Romanowska-Grabowska, Warszawa, 1996, s. 164.
