Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony był pierwotnie na zachód od miasta, obecnie na zachodnim skraju przy ul. Powstańców Wielkopolskich. Najłatwiej dojść kierując się niebieskim szlakiem pieszym im. płk. I. Mielżyńskiego z Rynarzewa do Szubina. Rozpoczyna się on tuz obok przystanku PKSu (w kierunku na Szubin) gdzie znajdziemy tabliczkę z mapami szlaków. Następnie skręcamy w prawo, w ul. Szkolną, dalej w lewo w ul. Stolarską, dalej w prawo w ul. Powstańców Wielkopolskich. Po przejściu ok. 400 m. zbliżamy się do mostu na Gąsawce, który przekraczamy i skręcamy w ulicę Malinową. Idziemy ok. 120 m. aż dojdziemy do skraju lasku, który mamy po prawej stronie. Tu skręcamy w prawo i odmierzamy ok. 40 m., po czym wchodzimy w las (w prawo) i tu również odmierzamy 30-40 m. Powinniśmy stać na terenie cmentarza.
Uwaga: Mapa z 1900 r. pokazuje, że wówczas cmentarze żydowski i poepidemiczny nie leżały w lesie, a pośród łąk. Gdy spojrzymy na mapę z 1940 to zauważymy, że po pierwsze teren już zalesiono, a po drugie że zalesienie objęło także obszar na południe od cmentarza żydowskiego. Musimy brać to pod uwagę lokalizując cmentarz poepidemiczny (niezaznaczony na mapie z 1940). Dlatego też nie znajduje się on na skraju lasu, a nieco głębiej. Patrz [rys. 1]
Podstawowe informacje
| Data założenia | XIX w., w 1893 r. już był |
| Wyznanie | bezwyznaniowy-epidemiczny |
| Ówczesna parafia | - |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,02 ha |
| Nr działki | nie wyodrębniono, na terenie 3188/2 |
| Kształt | czworokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | brak |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | NIEUPAMIĘTNIONY |
Układ cmentarza nieznany.
Roślinność
| Drzewa | sosna, brzoza, dąb, klon |
| Krzewy | lilak, iglaki, grochodrzew, … |
| Inne | trawa, … |
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Krzyż | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych z uwagi na nieodnalezienie nagrobków.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć - fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| rys. 1 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Epidemia cholery w Rynarzewie.
Nie wiadomo, która epidemia przyczyniła się do założenia cmentarza. Pokazuje go mapa z 1893 r. i z 1900 r. Najbardziej prawdopodobna są epidemie z 1831 (najwyższa śmiertelność w rejencji bydgoskiej w powiecie bydgoskim i szubińskim) i 1873 r. Wiemy także, że w 1866 r. odnotowano 49 przypadków (brak danych o ilości zgonów). Była to wówczas jedna z największych epidemii na Pałukach. Dla porównania w Kcyni zmarło 313 osób. Przypadki cholery zanotowano także m. in. w 1852 r. Są na to dowody w postaci wpisania przyczyny zgonu kilku osób z Rynarzewa w księgach parafialnych parafii ewangelickiej Łabiszyn. Wszystkie zgony nastąpiły w drugiej połowie września 1852 r. W trzech przypadkach były to dzieci. Nie jest to jednak wystarczający dowód na to, że osoby te pochowano właśnie na opisywanym cmentarzu gdyż w przypadkach pojedynczych zgonów zmarłych choleryków chowano prawie zawsze na zwykłych cmentarzach. Osobne tworzone były w przypadku poważnych epidemii. Cholera to nie jedyna choroba trapiąca mieszkańców. W 1865 r. zanotowano 14 przypadków ospy, a w 1867 tyfus u 12 osób.
Bibliografia:
- 224 Nakel a. d. Netze, Karte des Deutschen Reiches, 1: 100 000, Königlich-Preussische Landesaufnahme, 1893.
- 2972 Szubin, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1900.
- 2972 Szubin, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940.
- Ks. prob. Józef Szymański z Rynarzewa w projekcie "Wielkopolscy księża od XVIII do XX w." prowadzonym przez Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne "Gniazdo", http://www.wtg-gniazdo.org/ksieza/main.php?akcja=opis&id=4594 [dostep: 24.10.2014]
- Daniel Włodarczyk, Od powietrza, ognia, głodu i wojny.Epidemie cholery wśród ludności Regencji Bydgoskiej Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Inowrocław 1998, s. 43 i 71.
- Zmarli z księgi parafialnej parafii ewangelickiej w Łabiszynie
