Cmentarz rzymskokatolicki - Dziewierzewo

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

dziew.PNG

Opis cmentarza

zabudowany.png
Położenie

Cmentarz położony na terenie zabudowanym ok. 200 metrów od kościoła poewangelickiego. Będąc przy kościele udajemy się na drogę prowadzącą z jednej strony na Kcynie, a z drugiej na Żarczyn. Skręcamy w stronę Żarczyna i po ok. 200 metrach dojeżdżamy do murów z bramą i schodami. Od północy, wschodu i zachodu graniczy z terenami gospodarstw domowych, a od południa z drogą, którą dojechaliśmy.

Podstawowe informacje
Data założenia lata 30 XV w.
Wyznanie rzymskokatolicki
Ówczesna parafia Dziewierzewo
Status nieczynny
Powierzchnia 0,31ha
Nr działki 290
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek 1919?
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia śmieci
Stan zachowania LAPIDARIUM, Typ IIb
Data zamknięcia, likwidacji ?, ?

Zlikwidowano tylko nagrobki, nigdy nie przeprowadzono ekshumacji.

Roślinność
Drzewa dąb, kasztanowiec, …
Krzewy lilak,…
Inne trawa, …

Układ cmentarza nieznany. Brak informacji o alei.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane NIE - - - -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK 1 1919 ? postument ks. prob. Edwarda Szymańskiego (INS. 1)
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy TAK - pocz. XX w. (1908?) cegła w niektórych miejscach zachowany częściowo
Brama TAK 1 pocz. XX w. (1908?) cegła resztki słupów od bramy
Kościół NIE - - - w 1940 kościół spłonął w wyniku podpalenia i został rozebrany
Kaplica NIE - - - -
Krzyż TAK 1 po 1945? drewno z krucyfiksem
Inne NIE - - - -

Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.

Inskrypcje - fot. Sławomir Sikorski, 2015;

Galeria zdjęć

fot. XYZ, 2017
{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
fot. Sławomir Sikorski, 2015
{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11

Renowacja

Nie wiadomo kiedy usunięto nagrobki. Domyślać się można, że raczej po 1945 r. Został tylko jeden nagrobek należący do ks. prob. Edwarda Szymańskiego.

W 2017, w celu sfinansowania budowy nowej plebanii parafia rzymskokatolicka pw św. Jakuba Apostoła w Dziewierzewie postanowiła sprzedać grunty kościelne. Okazało się, że wśród sprzedanych terenów znajduje się działka nr 290, czyli teren dawnego kościoła wraz z przykościelnym cmentarzem. Według proboszcza ks. Zbigniewa Plewy oraz mecenasa Edmunda Dobeckiego reprezentującego Kurię Bydgoską - w zależności od wypowiedzi - cmentarza nigdy nie było lub został zlikwidowany w 1945 roku. Ewentualnie przy kościele pochowano na drodze wyjątku ks. prob. Edwarda Szymańskiego.

Teren cmentarza wraz z fundamentami kościoła otoczony był zabytkowym murem. Niestety rozebrano go zastępując nowym ogrodzeniem (za wyjątkiem bramy). Uniemożliwia to lokalnym wiernym wejście na teren cmentarza w celu oddania czci pochowanemu tam ks. Szymańskiemu, który przez parafian otoczony jest ogromnym szacunkiem. Nie mogą również pomodlić się przy stojącym tam krzyżu za innych zmarłych pochowanych na cmentarzu. Obecni właściciele gruntu nie zdradzają, jakie mają wobec niego plany. Mieszkańcy wątpią, aby działka została kupiona w celu uratowania lokalnego dziedzictwa. Pojawiły się nawet plotki o gospodarstwie agroturystycznym. Cała transakcja (zakup 8 ha gruntu w tym działki nr 290, a także prawo do dzierżawy ok. 80 ha wszystkich pozostałych gruntów kościelnych przez 24 lata) opiewa na kwotę 2 000 000 zł.

Zbulwersowani powyższym obrotem spraw parafianie próbowali wyłuszczyć proboszczowi i reprezentantom kurii niegodziwość sprzedaży. Na próżno. Nie tylko spotkali się z niezrozumieniem, ale z drwinami, jawnym pogardliwym traktowaniem ze strony kościelnej. Cała transakcja została zawarta bez ich wiedzy, jak również bez wiedzy rady parafialnej. Opisane okoliczności, a także uniemożliwienie modlitwy za księdza i innych zmarłych, zrodziło trwający do dziś konflikt we wsi. W sposób istotny naruszono zasady współżycia społecznego. Najprawdopodobniej w dokumentach notarialnych zatajono rzeczywistą funkcję działki nr 290, czego skutki naruszają przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

Sprawę oddano do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy (sygn. I 18/18). Powodem reprezentującym mieszkańców jest Pan Artur Dalke, przedsiębiorca, do niedawna członek rady parafialnej i szafarz sakramentu. Tematem powództwa jest naruszenie zasad współżycia społecznego i unieważnienie aktu notarialnego w zakresie działki nr 290. Pozwana została parafia oraz właściciele działki, Państwo K.
Po pierwszej rozprawie z 13 czerwca 2018 roku sędzia Grażyna Bednarek nakazała mediacje. Niestety nie doszły one do skutku czego efektem była druga rozprawa z 22 maja 2019, w trakcie której przesłuchiwano 20 świadków zgłoszonych przez powoda. Wśród nich znalazł się również prezes stowarzyszenia Lapidaria. Sędzia Wojciech Borodziuk wyznaczył termin trzeciej rozprawy, 22 sierpnia 2019, podczas której dojdzie do przesłuchania świadków powołanych przez stronę pozwaną. Co najważniejsze sędzia przychylił się do wniosku mecenasa powoda, Artura Kulpy-Podgórecznego o udostępnienie aktu notarialnego sprzedaży mienia parafii, w celu sprawdzenia zgodności z prawem świeckim i kanonicznym. To szczególnie ważne, gdyż według naszych przypuszczeń transakcja została zawarta wbrew obowiązującym przepisom.

Osadnictwo w Dziewierzewie

Historia

Zarys historii Dziewierzewa, patrz cmentarz ewangelicki - Dziewierzewo

Parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem Św. Jakuba Apostoła istniała już w latach 30. XV wieku. W źródłach pisanych poznajemy pierwszego proboszcza Dobrogosta z 1437. Kościół parafialny w stylu późnogotyckim podlegał dawnej archidiecezji gnieźnieńskiej, leżał na terenie dekanatu Łekno. Na początku XVII w., na krótko był w rękach protestantów.
W uroczystość Świętej Trójcy, 18 czerwca 1905, kościół spłonął. Długoletni proboszcz, ks. Edward Szymański podjął się odbudowy świątyni. Udało się dzięki dużej ofiarności parafian. Duży wkład mieli w tym również katolicy z Kcyni organizując zbiórki na odbudowę. Poświęcenie odbudowanego kościoła miało miejsce 7 listopada 1909.
Pierwszy spis powszechny podaje, że katolicy stanowili ok. 28% ludności wsi. Odwrotne proporcje występowały przed sprzedaniem majątku pruskiej komisji osadniczej w 1890. W 1885 r. zanotowano 94% katolików w obszarze dworskim i 91% na terenie wsi.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1940 kościół został podpalony, a po spaleniu rozebrany.

Ks. dziekan Edward Szymański, ur. 12.02.1830 r. w Poznaniu. Studia teologiczne odbył w seminarium w Poznaniu i Gnieźnie. Świecenia kapłańskie otrzymał od biskupa Anzelma Brodziszwskiego. Jako wikariusz służył w parafiach w Wągrowcu, Tursku, Kłecku i Jaktorowie, jako komendarz (administrator) służył w Chojnie. Pierwszy raz proboszczem został w parafii w Cerekwicy, a po 3 latach tam (w 1864), uzyskał nominację na probostwo w Dziewierzewie gdzie 21.09.1916 obchodził diamentowy jubileusz kapłaństwa (60 lat). Pełnił także funkcję dziekana w dekanacie Łekno, a w uznaniu za zasługi otrzymał tytuł radcy. Zmarł 30.09.1919 r. mając 89 lat, 64 latach kapłaństwa, w tym 55 w Dziewierzewie.

Ludzie

Lista strat w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: August, Beyerdorf, Binaszewski, Buchholz, Dobberstein, Drankiewiecz, Jabłoński, Jakubiak, Jarczynski, Koralewski, Korbal, Krokowski, Krzyżanowski, Kuliberda, Liebelt, Ludinski, Mazany, Michaelis, Nolte, Nowacki, Pitula, Polzin, Pomykajczyk, Popek, Przybylski, Reich, Rohl, Rosenfeld, Sobczak, Strzelewicz, Tarnowski, Tobiański, Weinkant, Wiarek, Wirke, Wiśniewski, Wojciechowski

Księga adresowa Polski z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Buchler (akuszerka), Chełminiak (szewc), Czarnecki (właściciel ziemski), Dehn (kowal), Kuhn (właściciel ziemski), Marszałek (ślusarz), Pełczyński (młyn), Radtke (akuszerka), Skrzypkowski (właściciel ziemski), Szyperski (karczma), Wagner (szewc)

Księga adresowa z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Beutler (piekarz), Drajem (piekarz), Gerstendorf (gościniec), Krepel (młyn), Leichert (sklep),

Bibliografia:

  1. 3071 Lindenbruck, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1: 25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1889 comp.jpg
  2. K. Błaszkiewiecz, Parafianie przeciw księdzu. Są tak źli, że zamknęli kościół na łańcuch, portal WP.pl, 03.10.2017, https://wiadomosci.wp.pl/parafianie-przeciw-ksiedzu-sa-tak-zli-ze-zamkneli-kosciol-na-lancuch-6172767190284417a
  3. Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 249. comp.jpg
  4. Dziewierzewo w Polonia Maior Fontes comp.jpg
  5. "Gazeta Toruńska" z 05.06.1890, nr 127, s. 1. comp.jpg
  6. J. Kohte, Die Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Bromberg, Berlin, 1897, s. 155. comp.jpg
  7. R. Koniec, Burza po sumie w Dziewierzewie, 02.10.2017, http://itvszubin.pl/pl/19_wiadomosci_z_regionu/587_powiat_nakielski/7115_burza_po_sumie_w_dziewierzewie.html
  8. M. Kruszka, Nie wykazali, że w tym miejscu istnieje cmentarz, "Pałuki" z 21.06.2018, s. 1 i 3.
  9. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1295. comp.jpg
  10. A. Lewandowski, Konflikt w Dziewierzewie. Czy parafian z proboszczem pogodzi sądowy mediator?, "Gazeta Pomorska", wyd. internetowe z 15.06.2018, http://www.pomorska.pl/wiadomosci/naklo/a/proboszcz-chce-sprzedac-nasz-kosciol-i-cmentarz,12702860/
  11. A. Lewandowski, "Proboszcz chce sprzedać nasz kościół i cmentarz!", Gazeta Pomorska, wyd. internetowe z 24.11.2017, http://www.pomorska.pl/wiadomosci/naklo/a/proboszcz-chce-sprzedac-nasz-kosciol-i-cmentarz,12702860/
  12. A. Lewandowski, Sprzedawana działka w Dziewierzewie to cmentarz!, "Gazeta Pomorska", wyd. Bydgoszcz, Nakło, Bydgoszcz okolice z 30.11.2017, nr. 278, s. ??, http://www.pomorska.pl/wiadomosci/naklo/a/sprzedawana-dzialka-w-dziewierzewie-to-cmentarz,12724336/
  13. A. Lewandowski, W sprawie cmentarza napisali nawet do papieża Franciszka, "Gazeta Pomorska", wyd. internetowe z 26.05.2018, https://plus.pomorska.pl/w-sprawie-sprzedazy-cmentarza-napisali-nawet-do-papieza-franciszka/ar/13204205
  14. J. Marosz, Z historii Dziewierzewa, "Pałuki" 1995, nr 5, http://palukitv.pl/teksty/karty-historii/2034-z-historii-dziewierzewa.html
  15. Parafianie są oburzeni. Odkryli, że ksiądz sprzedaje parafialną ziemię, Kcynia24.pl z 02.10.2017, http://www.kcynia24.pl/Parafianie_sa_oburzeni._Odkryli,_ze_ksiadz_sprzedaje_parafialna_ziemie,51211.html
  16. Proboszcz sprzedał grunt z plebanią i dawnym cmentarzem. "Umowa narusza zasady współżycia społecznego", Dziennik.pl z 14.06.2018, http://nieruchomosci.dziennik.pl/news/artykuly/576230,proces-sprzedaz-grunt-plebania-dawny-cmentarz-nieruchomosci.html
  17. Proboszcz sprzedał plebanię, ruiny kościoła i dawny cmentarz. "W kościele nie ma demokracji", Gazeta.pl, 20.05.2018, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,23428396,proboszcz-sprzedal-plebanie-ruiny-kosciola-i-dawny-cmentarz.html
  18. Proboszcz sprzedał zabytkową plebanię w Dziewierzewie, Fakty TVN online z 19.05.2018, https://fakty.tvn24.pl/ogladaj-online,60/proboszcz-sprzedal-zabytkowa-plebanie-w-dziewierzewie,838491.html
  19. "Przewodnik Katolicki" z 31.10.1909 r., nr 44, dodatek. comp.jpg
  20. "Przewodnik Katolicki" z 24.09.1916 r., nr 39, s. 377-378. comp.jpg
  21. "Przewodnik Katolicki" z 19.10.1919 r., nr 41, s. 337. comp.jpg
  22. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie, Warszawa: GUS, 1926, s. 126. comp.jpg
  23. M. Stankiewicz, Awantura o parafialną ziemię w Dziewierzewie. Wierni przeciwni sprzedaży, "Gazeta Pomorska", wyd internetowe z 04.10.2017, http://www.pomorska.pl/wiadomosci/naklo/a/awantura-o-parafialna-ziemie-w-dziewierzewie-wierni-przeciwni-sprzedazy,12545357/
  24. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. II, s. 291. comp.jpg
  25. W Dziewierzewie wciąż wrze. Cmentarz i teren spalonego kościoła na sprzedaż?, Kcynia24.pl z 16.11.2017, http://www.kcynia24.pl/W_Dziewierzewie_wciaz_wrze._Cmentarz_i_teren_spalonego_kosciola_na_sprzedaz_,52302.html
  26. Ż. Walentyn, audycja "Bliżej życia" z 23.05.2018, Polskie Radio Pomorza i Kujaw. comp.jpg
  27. Ż. Walentyn, audycja "Bliżej życia" z 24.05.2018, Polskie Radio Pomorza i Kujaw. comp.jpg
  28. Ż. Walentyn, audycja "Bliżej życia" z 22.06.2018, Polskie Radio Pomorza i Kujaw. comp.jpg
  29. Ż. Walentyn, Teren wypoczynkowy, audycja "Bliżej życia" z 13.05.2019, Polskie Radio Pomorza i Kujaw. comp.jpg
  30. "Wstyd i hańba!". Bunt wiernych z Dziewierzewa. Przypadkiem odkryli, że ksiądz sprzedaje parafialną ziemię, Polsatnews.pl, 01.10.2017, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2017-10-01/wstyd-i-hanba-bunt-wiernych-z-dziewierzewa-przypadkiem-odkryli-ze-ksiadz-sprzedaje-parafialna-ziemie/
  31. S. Wysocka, 383 podpisy pod petycją do biskupa, "Pałuki", 2017, nr 45, http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/32283-383-podpisy-pod-petycja-do-biskupa.html
  32. S. Wysocka, Czekali na sprawozdanie finansowe, "Pałuki", 2019, nr 6, s. 12, 13.
  33. S. Wysocka, Chcą jawnej dzierżawy, a nie sprzedaży, "Pałuki", 2017, nr 42, http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/32123-chca-jawnej-dzierzawy-a-nie-sprzedazy.html
  34. S. Wysocka, Plan: sprzedać plebanię i grunt, postawić nową, "Pałuki", 2017, nr 40, http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/32027-plan-sprzedac-plebanie-i-grunt-postawic-nowa-2.html
  35. S. Wysocka, Proces o działkę 290, "Pałuki", 2019, nr 22, s. 6-7. comp.jpg
  36. S. Wysocka, Ruszył proces parafian z Dziewierzewa, "Wasze Radio FM", 23.05.2019. comp.jpg
  37. S. Wysocka, Sprzedaż dzieli społeczeństwo, "Pałuki", 2017, nr 41, http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/32079-sprzedaz-dzieli-spoleczenstwo.html
  38. S. Wysocka, Szansa w konserwatorze zabytków, "Pałuki", 2017, nr 47, http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/32347-szansa-w-konserwatorze-zabytkow.html
  39. S. Wysocka, Też działka po spalonych kościołach i cmentarzu, "Pałuki", 2017, nr 46, http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/32312-tez-dzialka-po-spalonych-kosciolach-i-cmentarzu.html
  40. L. Zakrzewska, Nasze Westerplatte, nasza mała Ojczyzna, "Gazeta Regionalna Powiat Nakielski", z 29.05.2019, nr 22, s. 6. comp.jpg
  41. Zebranie przebiegło nie tak, jak zapowiadano. Dziewierzewo wciąż podzielone, Kcynia24.pl z 24.11.2017, http://www.kcynia24.pl/Zebranie_przebieglo_nie_tak,_jak_zapowiadano.__Dziewierzewo_wciaz_podzielone_,52594.html
  42. K. Żaczkiewicz-Zbarska, Proboszcz odpowiada cywilnie i karnie za prawidłowe prowadzenie interesów parafii, portal Prawo.pl, 25.05.2019, https://www.prawo.pl/prawo/proboszcz-odpowiada-za-prawidlowe-prowadzenie-interesow-parafii,419379.html
cmentarzdziewierzeworzymskokatolicki
wersja strony: 19, ostatnia edycja: 03 Jun 2019 11:32
Edytuj Oceń (0) Tagi Historia Pliki Drukuj Narzędzia + Opcje
O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License