Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Św. Wawrzyńca, przy południowej stronie kościoła, przy ul. Kościelnej 6.
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1843 (pierwsza świątynia istniała już w 1109 r., zatem cmentarz kryje prochy 8 wieków. |
| Wyznanie | rzymskokatolicki |
| Ówczesna parafia | Nakło nad Notecią (kościół pw. Św. Wawrzyńca)) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,28 ha |
| Nr działki | nie wyodrębniono, na terenie 2425 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | poł. XIX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | dewastacja |
| Stan zachowania | DOBRY, Typ VI |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1951 (formalnie dla ogólnych pochówków zamknięto już w 1869), - |
Cmentarz wpisany do rejestru zabytków, nr rej. A/1570/1-3 z 1.10.2010 r.
Roślinność
| Drzewa | lipa, … |
| Krzewy | … |
| Inne | trawa |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. istnieją aleje. Układ cmentarza czytelny.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | 1 | ? | piaskowiec | niepotrzebnie pomalowany farbą olejną |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 8 | III ćw. XIX w. - 1951 | piaskowiec, lastryko, granit | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 1 | ? | piaskowiec | niepotrzebnie pomalowany farbą olejną |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | 11 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | TAK | - | 1925-1926 | cegła, beton | |
| Brama | TAK | 1 | 1925-1926 | cegła, beton | fot. 8 i 15 |
| Kościół | TAK | 1 | 1843-1847 | - | kościół pw. Św. Wawrzyńca w stylu klasycystycznym, rozbudowany w stylu barokowym w 1925 r. |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | TAK | 1 | 1869 | ? | kapliczka maryjna, której fundatorem był A. Holec |
Na cmentarzu spoczywa ks. Antoni Bajerlein (1892-1951). Tożsamość pozostałych osób nie jest nam znana. Na pewno pochowani tu są ks. prob. Jan Florian Thilman (1775-1842) i ks. prob. Wiktor Wroński (1824-1852)
Inskrypcje - fot. Sławomir Sikorski, 2014
Galeria zdjęć
fot. Sławomir Sikorski, 2014-2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
Renowacja
Teren cmentarza jest uporządkowany i zadbany. Brama i mur w dobrym stanie. Niepotrzebnie pomalowano 2 postumenty z piaskowca farbą olejną - to jeden z najczęstszych błędów jaki popełnia się przy okazji konserwacji. Oprócz nagrobka ks. Bajerleina pozostałe są niewyczyszczone.
Rys historyczny parafii.
Najstarsza informacja o istnieniu kościoła pw. Św. Wawrzyńca pochodzi z ok. 1109 r. Nie można ustalić konkretnej daty erygowania parafii, ze źródeł historycznych wynika, że w 1136 r. musiała już zostać powołana. Burzliwe dzieje powodowały, że kościół kilkukrotnie odbudowywano, była to bowiem konstrukcja drewniana ulegająca spaleniu. Na pewno kolejne budynki kościelne wznoszone były w roku 1640 i ok. 1762. Kolejny, już murowany, w latach 1843-1847 zbudowano w stylu klasycystycznym już w nieco innym miejscu - w tym samym co obecnie stojący. W 1925 r. przystąpiono do rozbudowy świątyni w stylu barokowym, a w 1926 r. ukończono mur z bramą główną. Cmentarz dla pochówków mieszkańców został zamknięty już w 1869 r., a w 1951 r. dokonano ostatniego pochówku ks. prob. Antoniego Bajerleina.
Z wizytacji z 1653 r. wiemy, że uposażenie kościoła stanowiły także grunty orne, łąki, kilka ogrodów, kilka placów (działek katastralnych) oraz dziesięciny z 5 wsi i 2 młynów.
W latach 80. XIX w. katolicy stanowili 36% mieszkańców miasta, w 1921 r. było ich 84%.
Bibliografia:
- 2871 Nakel a. d. Netze, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940.
- Informacje od Pani Moniki Rozpłoch z 05.04.2015 r.
- Krajna i Nakło. Studja i rozprawy wydane z okazji pięćdziesięciolecia gimnazjum imienia Bolesława Krzywoustego w Nakle, Nakło, 1926, s. 26-27, 137-144.
- Rys historyczny parafii Św. Wawrzyńca na stronie Towarzystwa Przyjaciół Nakła, http://tpn.naklo.org/wawrzyniec-ko-cio-.html [dostęp: 03.04.2015]
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 121.
- Strona parafii Św. Wawrzyńca, http://www.fara.naklo.pl/ [dostęp: 03.04.2015]
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. VI, s. 885-886.
- R. Tomaszewski, Rozwój przestrzenny i architektoniczny Nakła nad Notecią, Nakło: Muzeum Ziemi Krajeńskiej, 1999.
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na dzień 31 marca 2015 r., woj. kujawsko-pomorskie, s. 62 [dostęp: 03.04.2015].