Cmentarz żydowski - Chełmża
Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony przy ul. 3 Maja. Rozciągał się aż do obecnej ul. Górnej. Obecnie nie istnieje. Od zachodu sąsiadował z budynkiem mieszkalnym, od południa i północy z ulicami (odpowiedni 3 Maja i Górną), a od wschodu z nieużytkami i budynkami mieszkalnymi. Dziś na jego miejscu częściowo są nieużytki, a częściowo (przy ul. 3 Maja) powierzchnia cmentarza została przeznaczona pod budownictwo mieszkalne.
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1792 r. |
| Wyznanie | żydowski |
| Kahał | Toruń |
| Synagoga | Chełmża |
| Status | zlikwidowany |
| Powierzchnia | ~0,22 ha, pod koniec lat 30. XX w. rozrósł się do prawie 0,5 ha |
| Nr działki | 165/6, 165/10, 179, 180/1, 180/2 |
| Kształt | wielobok zbliżony w kształcie do odwróconej litery L (patrząc od strony ul. 3 Maja) |
| Najstarszy zachowany nagrobek | brak |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci |
| Stan zachowania | ZLIKWIDOWANY, Typ I |
Układ cmentarza nieznany ze względu na jego likwidację.
Roślinność
| Drzewa | ? |
| Krzewy | ? |
| Inne | ? |
Brak alei. Brak zarejestrowanych pomników przyrody.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Obejścia | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Ohele | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Dom przedpogrzebowy | NIE | - | - | - | istniał przy wejściu |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | istniał |
| Brama | NIE | - | - | - | istniała |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć - fot. Michał P. Wiśniewski, 2012
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
Renowacja
Renowacja niemożliwa ze względu na likwidację cmentarza.
Osadnictwo żydowskie w Chełmży
Historia
…
Ludzie
…
Bibliografia
- 2877 Culmsee, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1909;
- L. Belzyt, Dzieje Chełmży w okresie międzywojennym. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002;
- P. Birecki, Dzieje sztuki w Chełmży. Chełmża: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliana Prejsa, 2001;
- J. Błaszczyk (et. al.), Zachować od zapomnienia. Rozmowy o przeszłości. Chełmża: Stowarzyszenie Homo Homini, 2005;
- T. Kawski, Inwentarze gmin żydowskich z Pomorza i Wielkopolski wschodniej w okresie międzywojennym (1918/20-1939), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 2006, nr 1, dok. 25, s. 92;
- H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900;
- A. Marolewski, Żydzi w Toruniu w okresie międzywojennym. Toruń: Adam Marszałek, 2005.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926;
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902;
- Zarys historii społeczności żydowskiej Gniewkowa na stronie Aus der Geschichte der jüdischen Gemeinden in deutschen Sprachraum.
[dostęp: 01.10.2014] - Żydowska Chełmża w portalu FODZ http://fodz.pl/?d=10&id=346&l=pl
- Żydowska Chełmża w portalu Kirkuty http://www.kirkuty.xip.pl/chelmza.htm
- Żydowska Chełmża w portalu Polin.org.pl http://www.polin.org.pl/cities/278/start/
- Żydowska Chełmża w portalu Wirtualny Sztetl http://www.sztetl.org.pl/pl/city/chelmza/
wersja strony: 9, ostatnia edycja: 01 Oct 2014 09:36
