Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony był pierwotnie na zachód od miasta, obecnie na zachodnim skraju przy ul. Powstańców Wielkopolskich. Najłatwiej dojść kierując się niebieskim szlakiem pieszym im. płk. I. Mielżyńskiego z Rynarzewa do Szubina. Rozpoczyna się on tuz obok przystanku PKSu (w kierunku na Szubin) gdzie znajdziemy tabliczkę z mapami szlaków. Następnie skręcamy w prawo, w ul. Szkolną, dalej w lewo w ul. Stolarską, dalej w prawo w ul. Powstańców Wielkopolskich. Po przejściu ok. 400 m. zbliżamy się do mostu na Gąsawce, który przekraczamy i dalej ok. 270 m aż z lewej strony będziemy mieć skraj niewielkiego lasku a po drugiej skraj terenu gospodarstwa domowego. Następnie odmierzamy 50 m idąc wzdłuż skraju lasku i skręcamy wgłąb jego (w lewo) idąc dalsze ok. 40-50 m. Miejsce gdzie stoimy na pewno należało do terenu cmentarza.
Podstawowe informacje
| Data założenia | I poł. XIX w. |
| Wyznanie | żydowski |
| Kahał | Szubin |
| Synagoga | Szubin |
| Status | zlikwidowany |
| Powierzchnia | ~0,05 ha (wg p. Burcharda) |
| Nr działki | nie wyodrębniono, na terenie 3188/2 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | brak |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | ZLIKWIDOWANY I NIEUPAMIĘTNIONY, Typ I |
| Data zamknięcia , likwidacji | ?, ? |
Roślinność
| Drzewa | sosna, brzoza, dąb, klon |
| Krzewy | lilak, grochodrzew, … |
| Inne | trawa,… |
Brak informacji, czy starodrzew jest cmentarny, brak informacji o istnieniu alei oraz rozplanowaniu cmentarza.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Obejścia | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Nie znaleziono. Cmentarz zlikwidowany.
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
Renowacja
Niemożliwa ze względu na zlikwidowanie cmentarza i wykonanie ponownych nasadzeń przez leśnictwo. Ambicją Szubińskiego Towarzystwa Kulturalnego jest upamiętnienie kirkutu, podobnie jak zrobiono to w Szubinie i Łabiszynie.
W 2019 roku odsłonięto tablicę pamiątkową na cmentarzu.
Osadnictwo żydowskie w Rynarzewie.
Historia
Istniejące opracowania oraz źródła drukowane niezwykle skąpo traktują temat Żydów w Rynarzewie. Nie milczą o nich dane statystyczne, z których wynika że mogli pojawić się już III ćw. XVIII w. W 1772 - 7 (3%), 1816 -12 (2%), 1833 - 54 (8%), 1849 - 46 (6%), 1860 - 38 (5%), 1871 - 13 (2%), 1885 - 10 (1%), 1892 - 10 (<1%), 1905 - 3 (<1%). 1910 - 4 (0,5%). Pierwszy spis powszechny z 1921 r. już ich nie wylicza.
Ze spisu obywateli żydowskich z Poznańskiego, z roku 1836 dowiadujemy się, że należeli do korporacji w Szubinie, aczkolwiek w Archiwum Państwowym w Poznaniu istnieje zespół archiwalny zatytułowany "Akta metrykalne żydowskiej gminy wyznaniowej w Rynarzewie, pow. Szubin" (1823-1852). Nigdzie indziej nie znaleziono żadnych danych na temat istnienia osobnej gminy wyznaniowej w Rynarzewie, ani też informacji o istnieniu synagogi. Również brak danych na temat osobnej szkoły żydowskiej w Rynarzewie. Albo uczęszczali do szkoły ewangelickiej albo do szkoły żydowskiej w Szubinie istniejącej tam od 1818.
Ludzie
Jakob Abraham Herrmann (kupiec, 1835), Moritz Levy (handlarz, 1835), Joachim Abraham Levy (karczmarz, 1835)
Bibliografia:
- 2972 Schubin, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940.
- P. Adamczewski, Pamięci rynarzewskich Żydów. Odsłonięto tablice, portal: Nakło24 z 27.09.2019, http://www.naklo24.pl/Pamieci_rynarzewskich_Zydow._Odslonieto_tablice_,69051.html
- AP Bydgoszcz, sygn. 6/385/0 Akta metrykalne żydowskiej w Rynarzewie, pow. Szubin, 1823-1852.
- P. Burchard, Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, Warszawa, 1990, s. 38.
- B. Breslauer, Die Abwanderung der Juden aus der Provinz Posen, Berlin: Berthold Levy, 1909, tabela A.
- Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. 4, Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Posen und ihre Bevölkerung : nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. December 1871, Berlin, 1874. 178.
- Gemeindelexikon die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln : auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1912, s. 38 (Reg. Bromberg).
- A. Heppner, I. Herzberg, Aus Vergangenheit und Gegenwart der Juden und der juedischen Gemeinden in der Posener Landen, Koschmin-Bromberg, 1904, s. 901, s. 963.
- Informacje o cmentarzu żydowskim w Rynarzewie na stronie FODZ: http://fodz.pl/?d=10&id=735&l=pl [dostęp: 23.10.2014]
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 90.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. X, s. 102-103
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 106.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 132.
- Verzeichniss sämmtlicher naturalisierten Israeliten in Grossherzogentum Posen, Bromberg: I. Hirschberg, 1836, s. 116-117.
