Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony był przy dzisiejszej ul. Maciej Rataja, ok. 750 m. na wschód od rynku. Obecnie na tym terenie znajdują się parkingi, składy budowlane oraz m. in. sala królestwa świadków jehowy.
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1823 |
| Wyznanie | żydowski |
| Kahał | Wąbrzeźno |
| Synagoga | Wąbrzeźno |
| Status | zlikwidowany |
| Powierzchnia | ~0,20 ha lub ~0,43ha |
| Nr działki | 138/2, 137/4, 137/5, 137/7, 137/8, 137/1 (nie cała), 163/7 (nie cała), 163/5, 163/4, 136/9 (nie cała) |
| Kształt | trapez o bardzo wydłużonych bokach lub prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | brak |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | ZLIKWIDOWANY, Typ I |
| Data zamknięcia , likwidacji | 1939, 1939 i lata 50. XX w. |
Sprzeczność w pomiarze powierzchni i kształcie bierze się z tego, że pomiar na podstawie mapy daje rezultat mniejszy niz na podstawie materiałów ze żródła [2]. W 1899 r. cmentarz został powiększony, co tłumaczy tą nieścisłość.
Roślinność
| Drzewa | - |
| Krzewy | - |
| Inne | - |
Brak drzewostanu
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Galeria zdjęć
fot. X. Y., 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
fot. Michał P. Wiśniewski, 2012
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
Renowacja
Niemożliwa ze względu na likwidację cmentarza. Nagrobki zostały zniszczone i wykorzystane jako materiał budowlany. Podobno fragmenty macew można było znaleźć w latach 50. XX w. Sporą ilość nagrobków zabrał Philip Stahlmann z Czapel, który użył je jako bruk. Zostały przeniesione i ułożone przez pracownika przymusowego zatrudnionego w gospodarstwie. Zrobiono z nich chodnik natomiast marmurowe postumenty posłużyły do wyłożenia pomieszczeń gospodarczych. Mówi się, że część macew została wmurowana w ściany domu kultury w latach 60. XX w.
Osadnictwo żydowskie w Wąbrzeźnie.
Historia
…
Ludzie
…
Bibliografia:
- 2779 Briesen, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1911.
- Gminy Wyznaniowe Żydowskie na Pomorzu w województwie pomorskim w okresie międzywojennym (1920-1939). Zbiór studiów pod redakcją Jana Szilinga, Toruń: Wydawnictwo UMK, 1995.
- K. Górny, Wąbrzeźno. Z dziejów miasta i okolicy. Toruń: Toruńskie Towarzystwo Kultury, 1988.
- B. Heym, Geschichte des Kreises Briesen und seiner Ortschaften. Briesen, 1902.
- Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Wąbrzeźno na lata 2009 - 2015, 2009
- K. Mikulski (red.), Historia Wąbrzeźna. Tom 1, Wąbrzeźno: Urząd Miejski, 2005.
- K. Mikulski (red.), Historia Wąbrzeźna. Tom 2, Wąbrzeźno: Urząd Miejski, 2006.
- R. Schiller, Guide to the Records of the Briesen Jewish Community Council 1871-1926, 2006.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902.
- Zarys historii społeczności żydowskiej Wąbrzeźna na stronie Aus der Geschichte der jüdischen Gemeinden in deutschen Sprachraum. [dostęp: 01.10.2014]
- Żydowskie Wąbrzeźno na portalu FODZ:http://fodz.pl/?d=10&id=686&l=pl
- Żydowskie Wąbrzeźno na portalu Wirtualny Sztetl: http://www.sztetl.org.pl/pl/city/wabrzezno/